Page 120 - 9786045773079

Biết rõ yêu cầu của tôi, cụ chuyển hẳn câu buộc tội. Đồng chí Mân rời Hà Tĩnh phiêu bạt vào
chuyện: đó làm ăn từ hồi còn nhỏ. Trong tù, điều kiện trò
- Tôi được sống bên cụ khá lâu. Nam Kỳ hồi đó chuyện với nhau thật hiếm hoi. Khi có điều kiện,
là thuộc địa nên việc giao lưu với chính quốc cũng chúng tôi thông báo với nhau những điều thật hệ
có dễ dàng hơn. Cao Lãnh cũng như Sài Gòn và Thủ trọng. Một đêm, tôi trở về xà lim sau những trận
Dầu Một đều là nơi gặp gỡ của những người yêu đòn tra tấn chết đi, sống lại. Ý chừng lo cho tôi,
nước. Tiếng tăm của đồng chí Nguyễn Ái Quốc lúc đồng chí Mân cố nói vọng sang qua kẽ hở của khe
này đã truyền về bí mật mà vang dội. Nhiều lần tụi cửa. Đồng chí nói rất tự nhiên, như để kịp trả lời

tôi đã hỏi cụ về người thanh niên có tên gọi mang câu hỏi của một người nào đó: “Thì chỉ có một lần
cả tình cảm và lời thề của dân tộc ấy, nhưng cụ đều ấy là lần đồng chí Nguyễn Ái Quốc đến gặp ông
lặng thinh hoặc hướng chúng tôi sang chuyện khác. thân sinh ở Sài Gòn. Ông cụ hỏi: “Con đi đâu?”.
Chỉ một lần, khi tụi tôi gặng hỏi về việc học hành Đồng chí thưa: “Con đi tìm cha”. Ông cụ nói to:
thì cụ trả lời: “Cũng ít nhiều có thiên tư và chịu “Nước mất thì đi tìm nước chứ công chi mà phải
khó”. Còn điều chủ đích mà chúng tôi muốn hỏi là tìm cha?”. - Bỗng tôi quên hết đau và hỏi: “Thế rồi
theo tin truyền thì thời gian lưu lại ở Sài Gòn, có sao nữa anh?”. Đồng chí Mân đáp: “Thì còn sao
lần anh Thành đã đến gặp cụ. Nội dung buổi gặp nữa, cuộc gặp gỡ chỉ có thế”.
như thế nào thì tuyệt nhiên cụ không trả lời. “Cuộc gặp gỡ chỉ có thế”, đồng chí Mân đã kết
Đồng chí Trần Ích công tác tại Bộ Nội vụ đã nói thúc câu chuyện như vậy, câu chuyện về một mối
1
hộ điều mà chúng ta và cả cụ Nguyễn Kiều đang quan hệ cha con hiếm có. “Nước mất thì đi tìm

thiết tha: nước”. Chỉ có thế, biết bao sức mạnh trong lời thôi
- Mùa đông năm 1932, tôi bị đế quốc Pháp bắt thúc của người cha.
giam vì tội tham gia phong trào Xôviết Nghệ - Tôi lại tìm đến chùa Bộc . Mùi dược liệu từ sân
1
Tĩnh. Ở trong nhà lao Hà Tĩnh, tình cờ tôi được gặp phơi bay vào phòng làm việc của cụ Lê Xuân
đồng chí Nguyễn Trọng Mân - Tỉnh ủy viên Cần Quang , một mùi thơm hòa hợp hăng hăng, dịu dịu
2
Thơ, bị đế quốc giải về đây lấy thêm chứng cớ để ___________
___________ 1. Chùa Bộc, thuộc quận Đống Đa, thành phố Hà Nội,

1. Trần Ích, quê làng Tùng Ảnh, nay thuộc xã Tùng Ảnh, một cơ sở bào chế thuốc dân tộc.
huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. 2. Cụ Lang Quang (1894-1975).

117 118