Page 57 - 9786045773079
P. 57

Nhớ lại ngày ông đỗ Phó bảng, cả xã Chung Cự                                     trồng vào quanh bờ vườn đang thầm lặng bắt rễ,
                 mang cờ lọng xuống Vinh đón rước. Nhưng hàng xã                                      đâm chồi, che chở một khu nhà đơn sơ, bình dị.
                                                                                                                    1
                 chưa đi được nửa đường đã thấy ông đi bộ trở về.                                        Bà cụ Thọ  vợ liệt sĩ Nguyễn Sinh Diên, người
                 Ông bảo: “Cuốn cờ lại, lặng trống đi! Tôi đỗ, nếu có                                 gọi ông Nguyễn Sinh Sắc là ông chú, kể rằng:
                 ích thì chỉ có ích cho riêng tôi chứ dân làng có được                                   - Tôi về làm dâu ở đây khi họ Nguyễn đã bị o ép
                 chi mà bắt bà con phải rước xách”. Lá cờ có thêu                                     nặng nề. Có người bảo là vì đã có chiến tranh đế
                 hàng chữ “Phó bảng phát khoa” của làng tặng, cũng                                    quốc. Nhưng bố chồng tôi là ông Lý thì nói vì họ
                 chỉ treo vài hôm  đầu rồi ông cho cuốn  đi.  Đậu                                     hàng nhà tôi có nhiều người bài Pháp.

                 Hương sau ngày nhạc phụ mất và đậu Hội sau ngày                                         “Có gan sống thanh bạch thì mới có gan chống
                 vợ qua đời, việc thi đậu của ông cốt để đền đáp công                                 chọi với đời”. Buổi ấy, ông Lý thường mở đầu như vậy
                                                                                                      khi nói đến cảnh nhà ông Phó bảng. Có lần ông kể:
                 ơn những người nuôi dưỡng.                                                              - Một bận, gia  đình ông Phó bảng  đang làm
                     Trước cảnh vui chung  ấy, ông Phó bảng nghĩ                                      vườn thì cụ Đốc Doãn  đến thăm. Nghe đâu cụ vốn
                                                                                                                            2
                 đến bà con nghèo trong xóm, xã nhiều hơn là nghĩ                                     là tri phủ Quỳ Châu mới đổi làm giáo thụ ở Đức
                 đến mình.  Kinh phí do làng trích quỹ ra  để  ăn                                     Thọ. Người ta cho đó là điều chẳng lành nhưng cụ
                 mừng, ông  đề nghị  đem chia cho những người                                         Doãn thì lại thích. Nhìn thấy vẻ sáng sủa của hai
                 nghèo. Buổi ăn mừng trở thành một dịp thể hiện                                       người con trai ông Phó bảng, cụ Doãn có cảm tình
                 tình tương thân, tương trợ trong bà con làng Sen.                                    ngay và liền hỏi thăm. Ông Sắc thưa:
                     Cụ Kép cứ xoa đầu người cháu nhỏ mà ngẫm                                            - Dạ, anh là Khơm và em là Công ạ!
                                                                                                                                             3
                 nghĩ lại những nỗi buồn, vui đã xảy ra trong gia

                 đình lớn của cụ bấy lâu nay. Cụ nghĩ, con rể và các                                  ___________
                 cháu  đã về làng Sen  ở nhưng vẫn không xa với                                          1. Bà tên thật là Nguyễn Thị Quy, sinh năm 1893,
                 mình. Cụ còn nhớ bữa ấy, cụ cứ ôm cậu Cung vào                                       người làng Thượng Nậm, tổng Xuân La.
                                                                                                         2. Phạm Khắc Doãn người làng Vạn Phúc Đông, xã Đức
                 lòng, áp má lên đầu cháu mà bảo: “Cháu về trên ấy                                    Trường (nay là xã Trường Sơn), huyện Đức Thọ, tỉnh Hà
                 cho khỏe mạnh. Thỉnh thoảng bà chưa lên được thì                                     Tĩnh. Đậu cử nhân, sau làm Đốc học Bình Thuận nên gọi là
                 cháu xuống đây với bà”.                                                              Đốc Doãn.
                     Ngôi nhà tranh năm gian do bà con làng Sen                                          3. Theo tục xưa, con các quan và các nhà đại khoa bảng
                 mua từ thôn Xuân La chở về  đã  được dựng lên.                                       thường được tránh gọi tên húy bằng cách gọi chệch phần
                                                                                                      nguyên âm. Cứ thế, cậu Khiêm gọi thành cậu Khơm, cậu
                 Những cụm tre, gốc xoan của bà con gần xa đưa đến                                    Cung được gọi thành cậu Công.

                                                                  55                                  56
   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61   62