Page 58 - 9786045773079

Nhớ lại ngày ông đỗ Phó bảng, cả xã Chung Cự trồng vào quanh bờ vườn đang thầm lặng bắt rễ,
mang cờ lọng xuống Vinh đón rước. Nhưng hàng xã đâm chồi, che chở một khu nhà đơn sơ, bình dị.
1
chưa đi được nửa đường đã thấy ông đi bộ trở về. Bà cụ Thọ vợ liệt sĩ Nguyễn Sinh Diên, người
Ông bảo: “Cuốn cờ lại, lặng trống đi! Tôi đỗ, nếu có gọi ông Nguyễn Sinh Sắc là ông chú, kể rằng:
ích thì chỉ có ích cho riêng tôi chứ dân làng có được - Tôi về làm dâu ở đây khi họ Nguyễn đã bị o ép
chi mà bắt bà con phải rước xách”. Lá cờ có thêu nặng nề. Có người bảo là vì đã có chiến tranh đế
hàng chữ “Phó bảng phát khoa” của làng tặng, cũng quốc. Nhưng bố chồng tôi là ông Lý thì nói vì họ
chỉ treo vài hôm đầu rồi ông cho cuốn đi. Đậu hàng nhà tôi có nhiều người bài Pháp.

Hương sau ngày nhạc phụ mất và đậu Hội sau ngày “Có gan sống thanh bạch thì mới có gan chống
vợ qua đời, việc thi đậu của ông cốt để đền đáp công chọi với đời”. Buổi ấy, ông Lý thường mở đầu như vậy
khi nói đến cảnh nhà ông Phó bảng. Có lần ông kể:
ơn những người nuôi dưỡng. - Một bận, gia đình ông Phó bảng đang làm
Trước cảnh vui chung ấy, ông Phó bảng nghĩ vườn thì cụ Đốc Doãn đến thăm. Nghe đâu cụ vốn
2
đến bà con nghèo trong xóm, xã nhiều hơn là nghĩ là tri phủ Quỳ Châu mới đổi làm giáo thụ ở Đức
đến mình. Kinh phí do làng trích quỹ ra để ăn Thọ. Người ta cho đó là điều chẳng lành nhưng cụ
mừng, ông đề nghị đem chia cho những người Doãn thì lại thích. Nhìn thấy vẻ sáng sủa của hai
nghèo. Buổi ăn mừng trở thành một dịp thể hiện người con trai ông Phó bảng, cụ Doãn có cảm tình
tình tương thân, tương trợ trong bà con làng Sen. ngay và liền hỏi thăm. Ông Sắc thưa:
Cụ Kép cứ xoa đầu người cháu nhỏ mà ngẫm - Dạ, anh là Khơm và em là Công ạ!
3
nghĩ lại những nỗi buồn, vui đã xảy ra trong gia

đình lớn của cụ bấy lâu nay. Cụ nghĩ, con rể và các ___________
cháu đã về làng Sen ở nhưng vẫn không xa với 1. Bà tên thật là Nguyễn Thị Quy, sinh năm 1893,
mình. Cụ còn nhớ bữa ấy, cụ cứ ôm cậu Cung vào người làng Thượng Nậm, tổng Xuân La.
2. Phạm Khắc Doãn người làng Vạn Phúc Đông, xã Đức
lòng, áp má lên đầu cháu mà bảo: “Cháu về trên ấy Trường (nay là xã Trường Sơn), huyện Đức Thọ, tỉnh Hà
cho khỏe mạnh. Thỉnh thoảng bà chưa lên được thì Tĩnh. Đậu cử nhân, sau làm Đốc học Bình Thuận nên gọi là
cháu xuống đây với bà”. Đốc Doãn.
Ngôi nhà tranh năm gian do bà con làng Sen 3. Theo tục xưa, con các quan và các nhà đại khoa bảng
mua từ thôn Xuân La chở về đã được dựng lên. thường được tránh gọi tên húy bằng cách gọi chệch phần
nguyên âm. Cứ thế, cậu Khiêm gọi thành cậu Khơm, cậu
Những cụm tre, gốc xoan của bà con gần xa đưa đến Cung được gọi thành cậu Công.

55 56