Page 106 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC

Bà để tôi làm lấy được". Tôi thấy anh mặc quần áo ngủ và hỏi thăm. Tôi cho rằng thời trước người ta sống có tình
anh đang ngồi làm việc gần cửa sổ. Cửa mở, sợ gió lùa, tôi thương yêu đùm bọc nhau hơn thời nay ở cái đất Pari
định đóng lại thì anh ngăn: "Bà Giammô, bà cứ để như thế này. Điều đặc biệt là tôi không thấy anh tiếp khách hay
cho. Không sao cả. Xin cảm ơn bà". Có lần tôi vào buồng tiếp bạn bè trong buồng anh bao giờ.
anh để thay đồ trải giường cho anh thì gặp anh đang ngồi Bỗng một hôm "anh Trung Quốc" từ giã nhà số 9 ngõ
1
ăn cơm. Tôi thấy anh đang cầm bát cơm, tay cầm đũa. Công Poanh của chúng tôi đi đâu chúng tôi không rõ .
Ngay sau chiến tranh thế giới thứ nhất, tôi làm thuê ở
Anh nấu cơm lấy bằng cái bếp cồn để ở góc buồng. Anh
Pari, khi thì làm cho một cửa hàng phóng đại ảnh, khi thì
chào tôi và nói: "Cảm ơn bà Giammô. Tốt lắm. Cảm ơn
vẽ "đồ cổ mỹ nghệ Trung Hoa" (do một xưởng của người
bà". Một lần khác bước vào buồng, tôi thấy anh đang ngồi
Pháp làm ra!). Hồi đó tôi thường rải truyền đơn tố cáo
viết và anh lại bảo: "Bà Giammô bà cứ để tôi làm lấy, tôi
bọn thực dân Pháp ở Việt Nam.
không dám phiền bà. Cảm ơn bà".
Lúc bấy giờ, tôi ủng hộ Cách mạng Tháng Mười chỉ là
Vải trải giường trong buồng anh do nhà trọ cung cấp
theo cảm tính tự nhiên. Tôi chưa hiểu hết tầm quan trọng
và thay đổi, nhưng quần áo của anh thì anh tự giặt lấy.
lịch sử của nó. Tôi kính yêu Lênin vì Lênin là một người
Anh ăn ở ngăn nắp, trật tự, không làm ầm ĩ bao giờ và mẹ
yêu nước vĩ đại đã giải phóng đồng bào mình; trước đó,
chồng tôi suốt mấy năm trời anh ở trọ không hề than
tôi chưa hề đọc một quyển sách nào của Lênin viết.
phiền một câu nào về anh. Gia đình tôi đều nhận xét anh
Tôi tham gia Đảng Xã hội Pháp chẳng qua là vì các
là người lịch sự, biết điều, đứng đắn và là một thanh niên
"ông bà" ấy (hồi đó tôi gọi các đồng chí của tôi như thế) đã
nước ngoài rất nghèo. Hàng ngày, anh đi làm ở đâu
tỏ đồng tình với tôi, với cuộc đấu tranh của các dân tộc bị
chúng tôi không biết rõ. Bao giờ cũng thế, anh xuống
áp bức. Còn như đảng là gì, công đoàn là gì, chủ nghĩa xã
thang, tìm trong hộp thư ở chân cầu thang xem có thư từ,
hội và chủ nghĩa cộng sản là gì, thì tôi chưa hiểu.
báo chí gì người ta gửi cho anh không, rồi anh đi cửa
Hồi ấy, trong các chi bộ của Đảng Xã hội, người ta bàn
ngách bên để ra phố. Đi đâu về anh lại tìm thư từ, báo chí cãi sôi nổi về vấn đề nên ở lại trong Quốc tế thứ hai, hay
trong hộp rồi mới lên buồng. là nên tổ chức một Quốc tế thứ hai rưỡi, hoặc tham gia
Gia đình chúng tôi hồi đó ở tầng một, cho nên hàng Quốc tế thứ ba của Lênin? Tôi dự rất đều các cuộc họp
ngày anh đi về chúng tôi đều thấy. Có ngày cả hai buổi
__________
không trông thấy anh ra phố, chúng tôi lên buồng anh để
1. Xem Hồng Hà: Bác Hồ ở Pháp, Sđd.

103 104