Page 123 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 123
Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC
lẫn phái hữu, chúng tôi kêu gọi các đồng chí, hãy cứu khảnh với giọng nói nhỏ nhẹ. Anh tự giới thiệu là người
chúng tôi! (Vỗ tay). Việt Nam, làm nghề thợ ảnh, đã đến Pari trước tôi ba
Chủ tịch: Qua những loạt vỗ tay tán thành, đại biểu năm, hiện ngụ ở ngõ Công Poanh. Anh nói tiếng Pháp
Đông Dương có thể thấy rằng toàn thể Đảng Xã hội đều thạo và tiếp xúc với anh, tôi thấy ngay là một người
đứng về phía đồng chí để phản đối những tội ác của giai đáng mến.
1
cấp tư sản . Trụ sở hội của chúng tôi hồi đó ở số nhà 3 phố Mácsê
đê Patriacsơ. Đây là một cửa hàng nhỏ bé cũ kỹ có hai
*
gian, một gian nhìn ra phố và một gian ở phía sau. Hội
* *
nghị của Hội liên hiệp các dân tộc thuộc địa hội họp ở
"Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ. Chính phủ
trong nhà đó, tất cả có khoảng gần 100 hội viên. Đứng
Pháp ra sức bóc lột, đàn áp nhân dân thuộc địa và đẩy họ
đầu hội là ông Monnecvin người đảo Ăngti, giữ chức
đi làm bia đỡ đạn trên chiến trường châu Âu. Những Tổng thư ký hội. Về sau tôi gánh trách nhiệm đó một
người dân thuộc địa đi lính cho Pháp hồi đó bị đưa đi
thời gian. Tôi là người Goadơlup. Hội không tổ chức
đánh quân Đức và phải chịu nhiều nỗi khổ cực. Chiến
thành nhóm, tổ, hay chi bộ mà chỉ có hội họp chung. Đi
tranh kết thúc, nhân dân các thuộc địa khác được giác ngộ vào trụ sở hội người ta qua cửa ngách bên cạnh cửa
hơn và nhiều phong trào chống thực dân Pháp đã diễn ra
hàng. Nhưng mỗi lần có cuộc họp bao giờ chúng tôi cũng
khắp nơi. Trong hoàn cảnh đó, những người dân thuộc
thấy cảnh sát đứng canh gác ở phía ngoài cửa trụ sở của
địa cư trú ở Pháp đã tập hợp lại và tổ chức ra "Hội liên chúng tôi và bọn mật thám Pháp đứng điểm mặt. Chúng
hiệp các dân tộc thuộc địa", hội này thu hút những người
tôi hoạt động như thế cũng không phải dễ dàng và luôn
Mađagaxca, Đahômây, Xênêgan, Ghinê, Ăngti Goadơlup,
luôn có sự uy hiếp.
Mactinich Haiti, Angiêri, Đông Dương... Tôi gặp anh Nguyễn luôn trong các buổi họp của hội. Có
Và tôi đã gặp anh Nguyễn Ái Quốc trong buổi thành
khi họp ở trụ sở hội, có khi chúng tôi tổ chức míttinh ở phòng
lập Hội đó. Đấy là vào năm 1922 ở Pari. Tôi nhớ rõ lần họp của Hội phổ biến kiến thức và phòng họp của nhà công
đầu tiên quen biết anh trong buổi họp của Hội liên hiệp
đoàn ở phố Ôgut Blăngki. Anh Nguyễn đi họp và đi dự các
các dân tộc thuộc địa, tôi thấy anh người gầy gò mảnh
buổi míttinh của hội rất đều. Anh nghèo nhưng anh mặc
__________ chỉnh tề. Hoạt động với anh tôi thấy anh là người hăng hái
đấu tranh cho việc giải phóng các dân tộc thuộc địa, không
1. Xem Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.1, tr.34-36.
121 122
