Page 35 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC

mắc bệnh nặng, rồi mất vào ngày 7-2, giữa những ngày thương, hàng xóm, người chén cơm, tô cháo đùm bọc
xuân Tân Sửu năm 1901, lúc mới bước vào tuổi 33. nuôi hai anh em Bác. Mãi đến mấy tháng sau ông Sinh Sắc
Hôm đó vào buổi trưa, như thường lệ Bác xách liễn ra mới trở về đưa Sinh Cung cùng bé Xin về quê gửi ông bà
phố mua cơm - có bữa chỉ đủ tiền mua cháo. Về đến cửa, rồi lại vội vã vào Huế để kịp thi Hội khoa Tân Sửu. Năm
Bác nghe tiếng bé Xin khóc thét lên. Bác chạy đến bế em ấy (1901), cụ đậu Phó bảng và trở về quê dạy học.
và thấy mẹ lạnh ngắt. Hốt hoảng, Bác vừa lay vừa gọi mẹ. Năm năm sau (1906), sau nhiều lần khất, ông Phó
Biết mẹ mất, Bác òa khóc. Hàng xóm nghe thấy, mọi
bảng phải vào kinh nhậm chức. Bác lại theo cha vào Huế
người kéo đến trong đó có chú Lần và bà Tâm. Bà Tâm
lần thứ hai.
khuyên Bác đừng khóc, vì luật nhà vua, ở trong thành Nội
Trong 5 năm ở quê, ngoài việc học chữ quốc ngữ,
không ai được khóc than. Hàng xóm thương tình lo liệu
Bác được học chữ Pháp với ông Nghè Nguyễn Viết Song.
chôn cất. Theo lệ nhà vua, đám tang của dân thường
Do vậy, khi vào Huế, Bác học tiếng Pháp rất giỏi. Ông
không được khiêng quan tài qua cửa thành mà phải cho
Phạm Gia Cận, quê ở Đức Thọ, Hà Tĩnh lúc ấy cùng học
xuống thuyền chui qua cống đi ra bằng đường thủy.
một lớp với Bác ở Huế kể lại rằng: Có lần thầy giáo ra
Đám tang bà Hoàng Thị Loan có không quá chục
một bài văn chữ Pháp để học trò dịch ra quốc ngữ, trong
người đưa tiễn và chỉ có Bác là người thân duy nhất đi sau
đó có câu:
quan tài của mẹ. Thi hài đưa xuống thuyền ở sông Ngự
Oh chat! Oh chat! Vous voulez manger le rat, montez
Hà, luồn qua cống Thanh Long ra Hộ Thành Hà (nay gọi
sur la poutre!
là sông Đông Ba) chui qua cầu Hàm Tế ra sông Gia Hội về
Bác đã dịch thành văn lục bát:
sông Hương rồi mới khiêng bộ để chôn cất trên chân núi
Con mèo, Con mẻo, Con meo
Tam Tầng thuộc dãy Ngự Bình.
Muốn bắt con chuột thì leo lên xà.
Những năm tuổi thơ ở Huế của cậu bé Sinh Cung thật
Ông hiệu trưởng rất khen ngợi và đem bài văn của
vô cùng cơ cực. Cha, anh đi vắng, ông bà ở xa, mẹ mất,
Bác đọc cho cả lớp nghe.
một mình ở tuổi lên mười, thiếu cơm, rách áo lại phải
Vào Huế, Bác học năm cuối trường tiểu học và trúng
nuôi em trai mới sinh. Hàng ngày Bác phải đi xin sữa, xin
tuyển vào Trường Quốc học Huế. Ngày ấy cổng trường có
cháo nuôi em và xin cơm cho chính mình. Cả tháng
đắp nổi tên trường "Pháp tự Quốc học trường môn". Bác
dường như bếp nhà không đỏ lửa. Thấy cảnh đó ai cũng nổi tiếng là một học sinh thông minh, học giỏi. Chính

33 34