Page 89 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 89
Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC
Được những sự thật ấy rèn luyện, ông Nguyễn hiểu yêu cầu và từ ngày ấy phong trào cách mạng Việt Nam
1
rằng những lời tuyên bố tự do của các nhà chính trị tư bản càng lên cao .
trong lúc chiến tranh thực ra chỉ là những lời đường mật *
để lừa bịp các dân tộc. Và muốn được giải phóng, các dân * *
tộc chỉ có thể trông cậy vào mình, trông cậy vào lực lượng ... Dạo ấy vào năm 1919, năm đầu tiên sau chiến tranh
của bản thân mình. và là năm của Hội nghị hòa bình. Lúc đó tôi mới 20 tuổi.
Những lời yêu cầu của ông Nguyễn cũng như của các Bố mẹ tôi trước đó bắt tôi đi học Trường bảo tàng Luvrơ
đại biểu các dân tộc bị áp bức khác không có kết quả gì hết. là một trường học lớn chuyên đào tạo những người khảo
Nhưng không thể nói những lời yêu cầu ấy là không cổ và những người sau vào làm việc cho Bảo tàng Luvrơ.
có tác dụng, bởi vì nó đã đánh dấu một giai đoạn mới Tôi ở với mẹ tôi ở nhà số 6 phố Đôbinhi, trung tâm Pari.
trong phong trào giải phóng dân tộc. Nhà tôi ở gác hai ăn thông sang nhà người cậu tôi cùng
gác. Cậu tôi là Giuyn Cămbông, đại sứ của Chính phủ
Với số ít tiền kiếm được, ông Nguyễn sống rất nghèo
Pháp. Cậu tôi ở hai buồng, một buồng ở gác hai và một
khổ để có thể thuê in những bản yêu cầu ấy thành truyền
buồng làm bàn giấy ở tầng một dưới nhà. Chiến tranh thế
đơn đem phát trong các cuộc míttinh. Do đó, một số đông
giới thứ nhất làm chết nhiều người. Những người thư ký
người Pháp đã hiểu thêm về Việt Nam.
giúp việc cậu tôi xong chiến tranh vẫn chưa thấy trở lại
Ông Nguyễn phát những truyền đơn ấy cho tất cả
làm việc. Cậu Giuyn Cămbông nói với mẹ tôi:
những Việt kiều và những người Việt đi lính ở Pháp. Vì
- Chắc họ không đến làm nữa đâu. Chị cho cháu
vậy mà có những vụ khám xét trong các trại lính, làm cho
Giơneviêvơ ở nhà giúp việc hộ tôi.
những người lao động và lính Việt Nam trước thờ ơ với
Thế là tôi phải xin phép nghỉ học nhiều tháng để giúp
chính trị nay cũng giác ngộ.
việc thư ký cho cậu tôi. Một buổi sáng, cả nhà chưa dậy,
Ông Nguyễn gửi cả những truyền đơn về Đông
có tiếng chuông reo ngoài cửa. Tôi chạy ra mở cửa. Tôi
Dương, nhưng gửi đề tên Việt thì không đến nơi, đề tên
thấy hiện ra trên ngưỡng cửa một người châu Á, đúng
người Pháp thì đến nơi. Bọn thực dân Pháp in truyền đơn
__________
ấy trên báo để chế giễu và yêu cầu đàn áp. Chính nhờ
1. Xem Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về đời hoạt động của
những tờ báo ấy mà người Việt Nam biết được toàn bản
Hồ Chủ tịch, Sđd, tr.41-44.
87 88
