Page 94 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC

Buốcgioa và chỉ có một nhà ngoại giao duy nhất là cậu của Việt Nam. Ông Nguyễn đến tòa báo. Chủ nhiệm báo,
Giuyn Cămbông của tôi. Giuyn Cămbông đã từng làm đại ông Giăng Lôngghê (Jean Longuer) cháu ngoại của Các
sứ của Pháp ở Đức từ năm 1907 đến năm 1914. Có lẽ lúc Mác và nghị viên của Quốc hội Pháp, đã tiếp ông. Ông
đó ông Nguyễn Ái Quốc tin rằng đưa cho nhà ngoại giao Nguyễn lấy làm lạ, vì chưa bao giờ ông ta được ai tiếp
thì công việc trôi chảy hơn là đưa cho những người không đón thân mật như thế. Ông Lôngghê gọi ông Nguyễn là
phải là giới ngoại giao. Ít lâu sau cậu Cămbông nói với tôi: đồng chí thân ái. Ông nói cho ông Nguyễn rõ tất cả tình
- Thật không may cho ông Nguyễn Ái Quốc. Ở Hội cảm của ông đối với nhân dân Việt Nam. Ông khuyến
khích ông Nguyễn viết bài và ông sẽ đăng lên báo Dân
nghị người ta bàn đến nhiều nước quá rồi. Hơn nữa ở Hội
nghị người ta xâu xé các nước thuộc địa và tranh giành chúng để làm cho nhân dân Pháp hiểu rõ những sự bất
ảnh hưởng của nhau trên thế giới, ai nghĩ đến số phận công xảy ra ở Việt Nam. Có thể nói rằng cuộc gặp gỡ ấy
đã mở đường cho sự mở rộng hiểu biết chính trị của
những nước xa xôi ở Viễn đông. Mà Clêmăngxô là người
không tốt cho nên không có kết quả gì . ông Nguyễn. Nó đã làm cho ông Nguyễn hiểu rõ nhân
1
dân Pháp.
*
Ông Nguyễn không đủ tiếng Pháp để viết và phải
* *
khẩn khoản yêu cầu ông Phan Văn Trường viết thay. Ông
"... Một người quen ông Nguyễn ở Pari đã cho Trường viết giỏi nhưng không muốn ký tên. Mà chính
chúng tôi nhiều tài liệu quý báu. Ông này đã nói với ông Nguyễn phải ký tên những bài báo.
chúng tôi như sau: Nhược điểm về tri thức làm cho ông Nguyễn rất khó
Lúc ấy, ông Nguyễn là một người yêu nước quyết tâm chịu. Nhất là ông Trường không viết tất cả những điều
hy sinh tất cả vì Tổ quốc; nhưng ông Nguyễn lúc đó rất ít ông Nguyễn muốn nói. Vì vậy, ông Nguyễn bắt tay vào
hiểu về chính trị, không biết thế nào là công hội, thế nào là việc học làm báo. Thường lui tới tòa báo Dân chúng, ông
bãi công và thế nào là chính đảng. làm quen với những người Pháp khác trong đó có chủ bút
Trong tất cả những tờ báo Pháp, chỉ có tờ Dân chúng, tờ Đời sống thợ thuyền.
cơ quan của Đảng Xã hội Pháp là đã in những lời yêu cầu Cũng như ông Lôngghê, người chủ bút này cũng
đáng mến. Ông bảo ông Nguyễn viết tin tức cho tờ báo
__________
của ông. Biết rằng không thể nhờ ông Trường viết mãi,
1. Xem Giơnơvievơ Tabui: "Người khách buổi sớm", trích trong
ông Nguyễn nói thật là mình còn kém tiếng Pháp. Người
tập Bác Hồ ở Pháp của Hồng Hà, Nxb. Văn học, Hà Nội, 1970.
91 92