Page 94 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 94

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC                                                                       ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC



 Buốcgioa  và  chỉ  có  một  nhà  ngoại  giao  duy  nhất  là  cậu   của Việt Nam. Ông Nguyễn đến tòa báo. Chủ nhiệm báo,
 Giuyn Cămbông của tôi. Giuyn Cămbông đã từng làm đại   ông  Giăng  Lôngghê  (Jean  Longuer)  cháu  ngoại  của  Các
 sứ của Pháp ở Đức từ năm 1907 đến năm 1914. Có lẽ lúc   Mác  và  nghị  viên của Quốc  hội  Pháp,  đã tiếp  ông.  Ông
 đó ông Nguyễn Ái Quốc tin rằng đưa cho nhà ngoại giao   Nguyễn lấy làm lạ, vì chưa bao giờ ông ta được ai tiếp
 thì công việc trôi chảy hơn là đưa cho những người không   đón thân mật như thế. Ông Lôngghê gọi ông Nguyễn là
 phải là giới ngoại giao. Ít lâu sau cậu Cămbông nói với tôi:    đồng chí thân ái. Ông nói cho ông Nguyễn rõ tất cả tình
 - Thật không may cho ông Nguyễn Ái  Quốc. Ở Hội   cảm của ông đối với nhân dân Việt Nam. Ông khuyến
             khích ông Nguyễn viết bài và ông sẽ đăng lên báo Dân
 nghị người ta bàn đến nhiều nước quá rồi. Hơn nữa ở Hội
 nghị người ta xâu xé các nước thuộc địa và tranh giành   chúng để làm cho nhân dân Pháp hiểu rõ những sự bất
 ảnh  hưởng  của  nhau  trên  thế  giới,  ai  nghĩ  đến  số  phận   công xảy ra ở Việt Nam. Có thể nói rằng cuộc gặp gỡ ấy
             đã  mở  đường  cho  sự  mở  rộng  hiểu  biết  chính  trị  của
 những nước xa xôi ở Viễn đông. Mà Clêmăngxô là người
 không tốt cho nên không có kết quả gì .    ông Nguyễn. Nó đã làm cho ông Nguyễn hiểu rõ nhân
 1
             dân Pháp.
 *
                 Ông  Nguyễn  không  đủ  tiếng  Pháp  để  viết  và  phải
 *     *
             khẩn khoản yêu cầu ông Phan Văn Trường viết thay. Ông
 "...  Một  người  quen  ông  Nguyễn  ở  Pari  đã  cho   Trường  viết  giỏi  nhưng  không  muốn  ký  tên.  Mà  chính
 chúng  tôi  nhiều  tài  liệu  quý  báu.  Ông  này  đã  nói  với   ông Nguyễn phải ký tên những bài báo.
 chúng tôi như sau:   Nhược điểm về tri thức làm cho ông Nguyễn rất khó
 Lúc ấy, ông Nguyễn là một người yêu nước quyết tâm   chịu.  Nhất  là  ông  Trường  không  viết  tất  cả  những  điều
 hy sinh tất cả vì Tổ quốc; nhưng ông Nguyễn lúc đó rất ít   ông Nguyễn muốn nói. Vì vậy, ông Nguyễn bắt tay vào
 hiểu về chính trị, không biết thế nào là công hội, thế nào là   việc học làm báo. Thường lui tới tòa báo Dân chúng, ông
 bãi công và thế nào là chính đảng.    làm quen với những người Pháp khác trong đó có chủ bút
 Trong tất cả những tờ báo Pháp, chỉ có tờ Dân chúng,   tờ Đời sống thợ thuyền.
 cơ quan của Đảng Xã hội Pháp là đã in những lời yêu cầu   Cũng  như  ông  Lôngghê,  người  chủ  bút  này  cũng
             đáng mến. Ông bảo ông Nguyễn viết tin tức cho tờ báo
 __________
             của  ông.  Biết  rằng  không  thể  nhờ  ông  Trường  viết  mãi,
 1. Xem Giơnơvievơ Tabui: "Người khách buổi sớm", trích trong
             ông Nguyễn nói thật là mình còn kém tiếng Pháp. Người
 tập Bác Hồ ở Pháp của Hồng Hà, Nxb. Văn học, Hà Nội, 1970.
    91        92
   89   90   91   92   93   94   95   96   97   98   99