Page 356 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

vô dụng, chỉ đáng quẳng vào bờ, bụi bên đường.
Vở kịch được viết bằng tiếng Pháp và đã được Léo Poldès, nhà báo người
Pháp (1891-1970), chủ nhiệm câu lạc bộ Faubourg tổ chức công diễn tại ngoại
ô thành phố Paris ngày 18/6/1922.

1
3. Tác phẩm Vi hành

Vi hành là một thiên truyện ngắn tiêu biểu cho bút pháp văn xuôi hiện đại
của Nguyễn Ái Quốc, đăng trên báo L’Humanité số ra ngày 19/2/1923.
Tác phẩm được đăng báo đúng vào dịp vua Khải Định được Chính phủ
Pháp đưa sang dự cuộc đấu xảo thuộc địa ở Marseille. Mục đích của bọn thực
dân là vừa vuốt ve Khải Định, vừa lừa gạt dân Pháp khiến họ tin rằng sự “bảo hộ”
của nước Pháp được nhân dân Việt Nam hoan nghênh.
Truyện ngắn này được Nguyễn Ái Quốc viết dưới hình thức một bức thư.
Nội dung tóm lược như sau: Trên chuyến xe điện ngầm, đôi trai gái
người Pháp nhìn thấy nhân vật “tôi” - một người An Nam nên tưởng đó là vua
Khải Định. Họ bàn luận, nhận xét về Khải Định và coi hắn như một tên hề,
một trò giải trí rẻ tiền. Đôi trai gái xuống tàu, người kể chuyện nhớ về ngày
ấu thơ, về câu chuyện vi hành của vua Pierre (vua của nước Nga), vua Thuấn

(Trung Quốc) rồi liên hệ, bình luận về cuộc vi hành mờ ám vì mục đích riêng
của Khải Định. Tác giả cũng kể về sự nhầm lẫn của người Pháp, của chính
quyền thực dân.
Tình huống nhầm lẫn trong câu chuyện thể hiện chân dung hài hước, châm
biếm về “đấng hoàng thượng” Khải Định trong mắt người dân Pháp vốn đang
háo hức những trò giải trí mới lạ.
Nội dung của tác phẩm Vi hành chủ yếu vạch trần bộ mặt xấu xa của Khải
Định - một tên vua bán nước có nhân cách tồi tệ; đồng thời cũng đả kích mạnh
mẽ bọn thực dân Pháp với các chính sách “khai hoá” thâm độc và hành động vi
phạm nhân quyền trắng trợn của chúng. Có thể nói, tác phẩm Vi hành là sự kết

hợp chặt chẽ giữa giọng văn hài hước, mỉa mai với lối chơi chữ để tạo không khí
vui vẻ, nhẹ nhàng nhưng không kém phần sâu sắc.
2
4. Tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp

Bản án chế độ thực dân Pháp (Le Procès de la colonisation française) là
một tác phẩm chính luận do Nguyễn Ái Quốc viết bằng tiếng Pháp. Đây là tác
phẩm dựa trên cơ sở một số bài báo của Người trong khoảng thời gian từ năm
1921 đến năm 1924. Tác phẩm này được một số đồng chí của Người xuất bản
lần đầu tiên tại Thư quán lao động (Libraire du Travail) ở Pari vào năm 1925.

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 174-178.
2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 2, tr. 23-144.

354