Page 351 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

cũng đủ để anh dạy cho các em học sinh kiến thức mà anh đã được học, truyền
cho các em lòng yêu nước và dạy đạo đức làm người. Nguyễn Tất Thành muốn
đem những điều hay được học để truyền đạt lại cho người dân sống trên đất
nước Việt Nam. Anh muốn nhân dân cũng được hưởng thành quả tốt nhất của
nền giáo dục. Như vậy, việc Nguyễn Tất Thành viết đơn xin học ở Trường
Thuộc địa cũng không nằm ngoài mục đích của anh là muốn nâng cao dân trí
cho người dân trên đất nước của mình. Sau này, khi trở thành Chủ tịch nước,
giữa bộn bề công việc kiến thiết đất nước, đối phó với thù trong giặc ngoài
nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn ưu tiên “công việc cần làm ngay” là xóa mù
chữ cho nhân dân.
Thứ hai, xét ở góc độ chính trị thì thấy rằng Nguyễn Tất Thành lúc này chỉ
hơn 20 tuổi, chưa hình thành ý thức chính trị sâu sắc và nhận thức về thời đại chỉ
gói gọn trong phạm vi của một đất nước đang bị nô lệ và quần chúng nhân dân

đang kêu gào đòi quyền sống, quyền sinh tồn tối thiểu. Ở bước đầu tiên của quá
trình đi tìm đường giải phóng dân tộc, khi mà Nguyễn Tất Thành chỉ mới nhận
thức được rằng các con đường yêu nước đã bị thất bại và cái giá phải trả cho
những người yêu nước đòi độc lập, tự do là tù đày, xử chém, giam lỏng v.v… thì
việc anh biết được rằng có một ngôi trường do thực dân Pháp lập nên với mục
đích là đào tạo người bản xứ tất yếu gây cho Nguyễn Tất Thành sự khao khát
tìm hiểu. Cần thấy rằng lúc này Nguyễn Tất Thành chưa nhận ra bản chất thực
1
sự của chủ nghĩa thực dân chỉ là “một trò bịp bợm lớn” .
Tuy nhiên, đơn xin vào học ở Trường Thuộc địa đã bị chính quyền thực
dân từ chối. Lý do chính là Nguyễn Tất Thành không hề biết được rằng thành
phần được xét đưa vào học ở Trường Thuộc địa là “những thanh niên đặc biệt
xứng đáng được chọn trong số con cái các quan lại cấp cao” và thậm chí là “theo
2
quyết định của người đứng đầu của xứ thuộc địa” . Theo số liệu nghiên cứu
được tìm thấy, từ giữa năm 1885 đến đầu năm 1914 - khi Chiến tranh thế giới
thứ nhất nổ ra, Trường Thuộc địa chỉ nhận tổng cộng 146 học sinh là người
Đông Dương, điều đó có nghĩa là trung bình mỗi năm chỉ có 5 học sinh được xét
3
tuyển . Lúc này, Nguyễn Tất Thành chỉ là người có xuất thân khiêm tốn, không
có chỗ dựa, vốn tiếng Pháp ít ỏi nên lá đơn của anh không được xem xét giải
quyết. Bị từ chối nhận vào học ở Trường Thuộc địa không làm Nguyễn Tất
Thành nản lòng. Anh tìm cho mình một hướng giải quyết khác. Tiếp tục tìm việc
để tự nuôi sống bản thân bằng những công việc lao động chân chính, tích cực
học tập, tìm hiểu văn hóa thế giới, tham gia các tổ chức chính trị bênh vực cho

các nước thuộc địa, đến với chủ nghĩa Mác-Lênin và cuối cùng tìm thấy chân lý
__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 441.
2. Alain Ruscio, Hồ Chí Minh: Những bài viết và những cuộc tranh đấu, Nxb. Chính trị quốc
gia Sự thật, Hà Nội, 2020, tr. 32.
3. Alain Ruscio, Hồ Chí Minh: Những bài viết và những cuộc tranh đấu, Sđd, tr. 33.

349