Page 362 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

động với các nhà hoạt động chính trị nổi tiếng của Pháp lúc đó như Marcel
Cachin, Paul Vaillant Couturier, Léon Blum, Raymond Lefèbvre, Jean Longuet,
1
Gaston Monmousseau, v.v.. .
Ngày 5/8/1919, tờ L’Humanité (Nhân đạo), mở đăng ký một cuộc quyên
2
góp “để xây dựng một tượng đài cho Jaurès” , có ghi rằng một người nào đó tên
“Nguyễn Ái Quo, Paris” (có lẽ tên viết sai chính tả) đã gửi ủng hộ 5 franc.
Ngày 13/1/1920, L’Humanité và Le Populaire (Dân chúng) thông báo cho
các độc giả của họ rằng “thư ký của nhóm những nhà cách mạng An Nam” mời

các đồng chí thanh niên của Quận 14, Paris đến tham dự một “hội nghị về sự
phát triển xã hội của các dân tộc ở Viễn Đông và những yêu sách của quốc gia
An Nam” tại số 111 đường Château. Theo báo cáo của mật thám Pháp, buổi nói
chuyện đã không có ai đến vì người Pháp không quan tâm đến những vấn đề này
3
và người Đông Dương thì sợ bị tố giác .
Ngày 1/5/1920, Nguyễn Ái Quốc dự mít tinh kỷ niệm ngày 1-5 với nhóm

đảng viên Xã hội ở Kremlin-Bicêtre. Tại đây, anh đã lên diễn đàn, đề cập đến
vấn đề đang được bàn trên báo L’Humanité: “Chương trình hoạt động của nhóm
4
Xã hội đòi ngừng gửi người thuộc địa sang Pháp” . Báo L’Humanité, số ra ngày
2/5/1920 viết: “Trước Tòa thị chính Điện Kremlin-Bicêtre, một cuộc họp của
hơn 2.000 người diễn ra lúc 2 giờ chiều. Carrère, thư ký của Ủy ban Công đoàn,
Émile Rousset, Gérard, thợ mộc, Leguilherm, bệnh viện, Aguyen Ai Quâ, Thư
ký Đảng Xã hội của những người An Nam đã phát biểu. Sau đó, đám đông tiến

__________
1. Về thời gian Nguyễn Tất Thành tham gia SFIO, Boris Souvarine, một thành viên của SFIO
khẳng định đã biết Nguyễn Ái Quốc “vào năm 1917, khi anh từ London đến Paris”, đã nhìn thấy anh
“tại trụ sở Phân khu 9 của Đảng Xã hội”, thậm chí đã trực tiếp tiếp nhận đơn xin gia nhập của Nguyễn
Tất Thành. Một người khác là Michele Zecchini khẳng định, có thể đã gặp Nguyễn Tất Thành tại Paris
vào tháng 7/1918. Xem thêm Alain Ruscio, Ho Chi Minh - Écrits et combats, Nxb. Le Temps des
Cerises, Paris, 2019, tr. 58-59.
2. Jean Jaurès (1859-1914) là một sử gia, chính trị gia xã hội chủ nghĩa. Jaurès là một trong
những đại biểu đại diện cho chủ thuyết xã hội chủ nghĩa cải cách (Reformsozialismus) vào cuối thế kỷ
XIX và đầu thế kỷ XX tại Pháp. Jaurès chống lại chủ nghĩa quân phiệt, chủ trương bảo vệ hòa bình.
Trong những cuộc biểu tình cho hòa bình và tại Quốc hội, ông đòi hỏi một thỏa thuận chính trị với
nước Đức, khi cuộc chiến tranh gần kề. Bởi vậy ông bị nhóm thân hữu rất căm ghét. Một ngày trước
khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bắt đầu, ngày 31/7/1914, Jean Jaurès bị một người dân tộc chủ nghĩa
cực đoan ám sát ở Paris. Sau khi nước Pháp chiến thắng, tên sát nhân được tòa xử tha bổng vào ngày
29/3/1919.
3. Theo Alain Ruscio, Ho Chi Minh - Écrits et combats, Sđd, tr. 60. Nhưng theo Hồ Chí Minh -
Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t. 1, tr. 68 viết: “Hồi 20 giờ 30 phút,
Nguyễn Ái Quốc nói chuyện bằng tiếng Pháp với các đồng chí thanh niên nhóm 14 (Camarades de la
14è jeunesse) về đề tài Sự tiến triển trong xã hội của những dân tộc vùng châu Á và những lời yêu cầu
của xứ An Nam, tại số 3 đường Satô (Château), có khoảng 70 người tham dự”.
4. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Sđd, t. 1, tr. 74.

360