Page 87 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

hoạt động yêu nước mãnh liệt và sự hy sinh quên mình của các bậc tiền bối,
nhưng anh cũng rất băn khoăn, thường xuyên trăn trở, suy nghĩ và nhận thấy
những điểm chưa phù hợp của các con đường cứu nước như vậy. Cụ Phan Bội

Châu đưa thanh niên yêu nước sang Nhật du học với hy vọng Nhật giúp đỡ
Việt Nam đuổi Pháp, theo Nguyễn Tất Thành, điều đó rất nguy hiểm, chẳng
1
khác gì “đưa hổ cửa trước, rước beo cửa sau” . Cụ Phan Châu Trinh, với khẩu
hiệu “khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”, quan niệm chỉ cần nâng cao
văn hóa cho dân ta và khi người Pháp thấy dân ta văn minh, sẽ trả cho ta tự do,
độc lập. Với phương pháp của cụ Phan Chu Trinh như vậy, Nguyễn Tất Thành
đã nhận thấy, đây là phương pháp đấu tranh cải lương, chẳng khác gì đến xin
giặc rủ lòng thương, sẽ không bao giờ đạt tới độc lập, tự do cho Tổ quốc và
đồng bào. Cụ Hoàng Hoa Thám thực tế hơn, vì trực tiếp đấu tranh chống Pháp,
nhưng Nguyễn Tất Thành đã sớm rút ra được tính chất của phong trào Yên Thế
là vẫn còn nặng cốt cách phong kiến, mà trong thời đại xâm lược của chủ nghĩa
tư bản phương Tây, thì thế và lực của chế độ phong kiến, của triều đình nhà

Nguyễn, chính thức từ khi ký Hiệp ước Patenôtre (Patơnốt) năm 1884, đã
không thể giữ vững được nền độc lập cho dân tộc Việt Nam.
Là một thanh niên có suy nghĩ độc lập, sáng tạo và thường xuyên gắn ý
nghĩa của việc học hỏi với thực tiễn, Nguyễn Tất Thành mang chí lớn từ bé,
Người luôn muốn đi nhiều nơi hơn, đi xa hơn để tìm một con đường cứu nước
phù hợp cho dân tộc. Theo Trần Minh Siêu, câu chuyện về chí lớn của Nguyễn
Sinh Cung được thể hiện khi còn học với thầy cử Vương Thúc Quý, thầy Cử
Quý thắp nhang cho bàn thờ cha mình và đọc câu đối “Thắp đèn lên, dầu vương
ra đế”, một học trò đối: “Đốt hương rồi, gió quạt bay tàn”, thầy chê ý chí yếu ớt.
“Nguyễn Sinh Cung đối theo ý của mình đang suy nghĩ: “Cưỡi ngựa dong thẳng

tấn lên đường” được thầy Cử Vương chú ý, vì nó vượt ra ý nghĩ thông thường
2
của một cậu bé mới hơn mười tuổi” . Khi 15 tuổi, Nguyễn Tất Thành đã nhận
được lời mời xuất dương du học bên Nhật, đây cũng là một cơ hội “thẳng tấn lên
đường”, nhưng vì đã có nhận định về phong trào yêu nước riêng của mình, mà
Người đã không tham gia con đường Đông Du. Vào tháng 3/1910, khi Nguyễn
Tất Thành 20 tuổi, anh vào Bình Định tìm gặp cha mình lần cuối. Biết con mình
đang trăn trở vì những câu hỏi lớn hơn, nhưng nhất thời chưa có câu trả lời thỏa
3
đáng, cụ Nguyễn Sinh Sắc đã nói: “Con hãy tìm đường sang Pháp!” .
“Con hãy tìm đường sang Pháp” đó cũng chưa phải là một khẳng định có
minh chứng lịch sử, nhưng thực tế thì Nguyễn Tất Thành đã có ý chọn con
đường sang phương Tây cứu nước. Khi trả lời nhà văn Mỹ, Anna Louise
__________
1. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb. Nghệ An, 2004,
tr. 12.
2. Trần Minh Siêu, Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Kim Liên, Sđd, tr. 67-68.
3. Thanh Thảo, Họ đã nói gì lúc biệt ly?, theo website www.baobinhdinh.vn, ngày 18/1/2019.

85