Page 85 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

họa. Con người trong hoàn cảnh ấy, càng thương yêu nhau hơn, sống có tình có
nghĩa, thủy chung với nhau hơn. Người ta sống với nhau bằng đạo đức, lấy sự
1
học như một nghề, để sống làm người và sống trở thành người” .
Quê hương tươi đẹp đã tạo nên tình cảm gắn bó thân thiết của con người và
quê hương ấy lấy sự học như một nghề: đất thì sỏi đá, nhưng người thì trí tuệ,
“riêng làng Kim Liên có 53 vị khoa bảng, và riêng làng Hoàng Trù có 29, vị chi
2
82 ông tú, ông cử trong một xã Chung Cự” . Chính yếu tố đặc biệt này đã giáo
dục cho Nguyễn Tất Thành truyền thống ham học và giàu tư duy sáng tạo. Những
người thầy dạy dỗ cho Nguyễn Tất Thành đều là những thầy giỏi, giàu nhân cách
và có lòng yêu nước như: Thầy Hoàng Phan Quỳnh, thầy Trần Thân, thầy Vương
Thúc Quý (con của tú tài Vương Thúc Mậu - lãnh tụ Cần Vương của huyện Nam
Đàn)... Mảnh đất quê hương Nghệ An cũng đã sản sinh những nhân tài xuất sắc,
những anh hùng dân tộc: ở Tiên Điền có Nguyễn Du; Rú Đụn là quê hương của
vua Mai Hắc Đế; chống quân Minh ở Rú Thành có tướng Nguyễn Biểu và Đặng
Dung; vùng Đông Thái là quê hương của Phan Đình Phùng, Trần Phú; làng Uy

Viễn là quê hương của tướng công Nguyễn Công Trứ; làng Đan Nhiệm là quê
hương của chí sĩ Phan Bội Châu; Thái Xá là quê hương của vua Quang Trung ...
Dấu ấn tuổi thơ như vậy là điều kiện cơ bản để hình thành nhân sinh quan chính
trị và tầm vóc vĩ đại của lãnh tụ Hồ Chí Minh sau này.

2. Những biểu hiện chí hướng cứu nước của Nguyễn Tất Thành đến
năm 1911

Nguyễn Tất Thành luôn luôn ham muốn học hỏi những tư tưởng tiến bộ
của nhân loại. Sự học của Người là một quá trình bền bỉ, liên tục, không ngừng,
không nghỉ, là tinh thần ham muốn học hỏi tri thức tiến bộ của nhân loại một
cách có suy nghĩ, chọn lọc và sáng tạo. Thời gian ở Quốc học Huế, Nguyễn Tất
Thành được nghe nhiều về phong trào yêu nước của vua Duy Tân, Thành Thái,

được nghe cả chủ nghĩa tam dân của Tôn Trung Sơn, được tìm hiểu cả “tân thư”,
“tân văn”, “tân báo”, được những người thầy giàu lòng yêu nước như thầy
Hoàng Thông, thầy Lê Văn Miến dạy, được tiếp thu có hệ thống nguồn tri thức
quốc học với ba bộ phận: sử học (Đại Nam Quốc sử diễn ca), văn học (văn học
dân gian và văn chương bác học) và triết học (tư tưởng, tín ngưỡng, thuần phong
mỹ tục), được tiếp xúc với tư tưởng dân chủ phương Tây sâu rộng hơn thông
qua việc nghe giảng tư tưởng của các nhà khai sáng Pháp như Voltaire,
Rousseau và Montesquieu, từ đó suy nghĩ nhiều hơn đến sáu chữ vàng “Tự do -
Bình đẳng - Bác ái” của cách mạng tư sản Pháp.

__________
1. Trần Thái Bình, Hồ Chí Minh - Sự hình thành một nhân cách lớn, Nxb. Trẻ, Thành phố Hồ
Chí Minh, 2008, tr. 14.
2. Trần Văn Giàu, Hồ Chí Minh - Chân dung một tâm hồn và trí tuệ vĩ đại, Sđd, tr. 110.

83