Page 896 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 896
mở một số trường học để đào tạo đội ngũ tay sai người bản xứ phục vụ cho công
cuộc cai trị của chúng.
Cuộc khai thác thuộc địa thực dân Pháp đã làm thay đổi văn bản cơ cấu
kinh tế - xã hội Việt Nam. Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trùm lên
phương thức sản xuất phong kiến lỗi thời, làm xuất hiện các giai cấp mới và
phân hoá các giai cấp cũ. Nhân dân Việt Nam phải chịu hai, ba tròng áp bức.
Kết cấu giai cấp - xã hội mới ở Việt Nam làm cho mâu thuẫn xã hội phức tạp và
ngày càng trở nên sâu sắc. Trong đó nổi lên hai mâu thuẫn cơ bản là: Mâu thuẫn
giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược và bọn tay sai. Mâu
thuẫn giữa nhân dân lao động Việt Nam chủ yếu là giai cấp nông dân với giai
cấp địa chủ phong kiến. Hai mâu thuẫn đó gắn kết với nhau, trong đó mâu thuẫn
giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và tay sai là mâu thuẫn chủ
yếu và ngày càng trở nên gay gắt.
Sau khi các phong trào đấu tranh vũ trang chống Pháp lần lượt bị thất bại,
từ đầu thế kỷ XX, phong trào yêu nước Việt Nam dưới sự lãnh đạo của một số
sỹ phu như Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, Phan Bội
Châu,... đã chuyển sang xu hướng dân chủ tư sản. Dù diễn ra rất ôn hòa, nhưng
các phong trào yêu nước theo xu hướng mới cũng lần lượt bị đàn áp. Phong trào
đấu tranh yêu nước của nhân dân Việt Nam lâm vào tình trạng khủng hoảng sâu
sắc về con đường giải phóng dân tộc.
Trực tiếp chứng kiến nỗi thống khổ, cảnh lầm than của nhân dân dưới ách
thống trị của thực dân Pháp, Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh đã sớm có ý chí
đuổi Pháp, giải phóng đồng bào. Phân tích phong trào yêu nước chống thực dân
Pháp của Việt Nam cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, Nguyễn Ái Quốc rất khâm
phục tinh thần cứu nước của ông cha, nhưng Người không tán thành các con
đường cứu nước ấy. Người viết: “Cụ Phan Chu Trinh yêu cầu thực dân Pháp
thực hiện cải lương, việc này “chẳng khác nào xin giặc rủ lòng thương”. Cụ
Phan Bội Châu hy vọng Nhật giúp ta đuổi Pháp cũng chẳng khác gì “đưa hổ cửa
trước, rước beo cửa sau”. Cụ Hoàng Hoa Thám thực tế hơn, đã trực tiếp đấu
tranh chống Pháp, nhưng còn nặng cốt cách phong kiến mà con đường theo lập
1
trường phong kiến thì đã hết thời …
Từ khảo sát thực tiễn đất nước, Người sớm nhận thấy những mâu thuẫn cơ
bản trong xã hội và những yêu cầu bức thiết của dân tộc Việt Nam đầu thế kỷ
XX. Theo Người, công cuộc giải phóng ở Việt Nam không chỉ là giải phóng dân
tộc khỏi ách áp bức thống trị của ngoại bang mà còn phải giải phóng người lao
động khỏi mọi ách áp bức bóc lột. Người cũng thấy rõ nguyên nhân thất bại và
__________
1. Xem Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về cuộc đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb. Trẻ,
Tp. Hồ Chí Minh, 2004, tr. 10-11.
894
