Page 28 - http://tvs.vsl.vn/trienlam

ái, không cần phải lắm tiền nhiều bạc, phải có thế hành cho các vận mệnh của con người giống như
có quyền, rồi ban phát ân huệ cho mọi người. Phật vậy. Ông nắm rất vững lẽ báo ứng, định đoạt
Lòng nhân ái thể hiện ngay ở những cử chỉ bình những phúc tội cho con người theo những cung
thường, nhỏ nhặt nhưng xuất phát từ một động cơ cách rất huyền vi:
trong sáng, từ nơi sâu kín nhất của lương tâm: Hóa nhi thăm thẳm nghìn trùng
Miếng khi đói, gói khi no Nhắc cân phúc tội, rút vòng cần xoay
Của tuy tơ tóc nghĩa so nghìn trùng. Ngàn xưa mấy kẻ gian ngay
Có được lòng nhân như vậy thì được trời chứng Xem cơ báo ứng biết tay trời già
giám. Đây là một biểu hiện của niềm tin sâu sắc Tuần hoàn nhẽ ấy chẳng xa
và mãnh liệt. Người Việt tin có Trời và ông Trời
Chớ đem nông nổi mà ngờ cao xanh
ấy rất vô hình, nhưng lại rất cụ thể. Ông sẽ theo Trời nào phụ kẻ trung trinh
dõi tất cả những ý nghĩ, những hành động của con
Dù vương nạn ấy, ắt giành phúc kia.
người để đánh giá những điều hay điều dở. Hay
Cách hiểu như thế là do sự chiêm nghiệm
ông sẽ thưởng: thưởng trước mắt hoặc thưởng về
trong cuộc đời của con người. Trong cuộc sống xô
sau, dở ông sẽ phạt cùng với thời gian như thế.
bồ, với những đầy vơi, thua được, người ta nghiệm
Người Việt hình dung trời là một vị chúa tể cao
thấy trong đời quả thực có nhiều biến cố, đổi thay
siêu, có thể thấu suốt được mọi việc to nhỏ, mọi
khiến con người phải ngạc nhiên. Cái giàu sang
thời gian xa gần và nắm vững cán cân công lý cho
vinh hiển thường là không bền vững, cái bất hạnh
từng cuộc đời cụ thể. Con người luôn luôn nghĩ
của một cuộc đời có khi lại đi đến những cái kết
rằng, họ có thể được ông Trời chở che phù hộ.
“Nhờ Trời” là một khẩu ngữ quen thuộc với bất cứ và sự ngạc nhiên. Những hiện tượng như vậy
ai. Kể cả người trí thức, người có địa vị và người thường lặp đi lặp lại, khiến người ta không biết
bình dân. Nhưng điều gì con người không biết cắt nghĩa thế nào, chỉ quy cho lẽ Trời là dễ hiểu
được, thì Trời biết hết: “Người dù không biết, trời hơn cả. Bên cạnh sự chiêm nghiệm để đi tới một
đà biết cho”. sự sùng bái, cũng vẫn có một ý chí, một tinh thần
Dần dần, theo các tư tưởng học thuyết bên kiên quyết. “Có trời soi xét", "Ta chỉ ở với Trời" đó
ngoài nhập vào, người ta cụ thể hóa ông Trời này. là một cách an ủi, một sự động viên, đồng thời
Ông là Thượng đế, là Ngọc hoàng, tuy ông không cũng là một sự khẳng định, trời là lẽ công bằng, có
phải là Phật, nhưng ông lại có cách sắp xếp điều thể tin vào lẽ công bằng ấy. Ông Trời là người sẽ

25 26