Page 54 - http://tvs.vsl.vn/trienlam

truyền tụng về mẹ con ông Tán Cao là một trong tôi chỉ xin một điều - Bà đưa hai tay để lên bàn -
những minh chứng ấy. Khi Pháp tấn công thành Xin trong họ hãy chặt tay tôi để cho mất vết tích
Hà Nội, Hoàng Diệu treo cổ lên cây tự tử còn Tán của sự nhơ bẩn. Kẻo về sau này con tôi lớn lên, nó
Cao bắt buộc phải ra hàng để cứu vớt dân trong nghe biết được việc ấy thì nó sẽ tủi thân. Mà nếu
thành. Trong một bữa tiệc, người ta nhắc đến khí trong họ không ai chịu chặt tay tôi, tôi sẽ tự tử".
tiết của Hoàng Diệu, ngầm chê bai dè bỉu Tán Vậy qua câu chuyện trên, ai dám nói rằng cái
Cao vì đã đầu hàng giặc. Tán Cao thản nhiên tiết liệt ấy là vô ích? Và liệu có ai dám nói rằng
cười, tự rạch bụng lôi ruột mình ra để trên bàn và người đàn bà ấy bị nhà chồng đè nén, bị luân lý
nói "Các ông không hiểu bụng dạ tôi, thì đây, các cưỡng bức và bị phong tục làm cho hèn người?
ông xem". Mọi người đều giật mình kinh hãi trước Ngay trong cuộc sống gần cận đây nhất với chúng
sự tự sát đầy can đảm ấy. Khí tiết của người con ta vẫn còn có những người đàn bà góa ở vậy, thờ
chính là bắt nguồn từ tấm lòng kiên trinh, dũng chồng, nuôi con. Điều đó chứng tỏ rằng quan hệ
cảm của người mẹ. Khi mẹ ông Tán Cao còn con tình cảm giữa vợ và chồng của người Việt Nam đã
gái, chánh tổng ở làng đã hai ba lần nhờ người thành một nếp sống bất kể tới ảnh hưởng của văn
mai mối, muốn cưới bà về làm vợ lẽ. Bà một mực minh vật chất.
không chịu và nhận lời làm vợ một người học trò Có quan niệm cho rằng ở Việt Nam, chế độ
nghèo, thân phụ của ông Tán Cao sau này. Khi bà mẫu hệ tồn tại rất lâu, chế độ phụ hệ mới xuất
đang có mang thì chồng chết. Người chánh tổng hiện gần đây; nghiên cứu về gia đình Việt Nam,
lại đánh tiếng mai mối nhưng vẫn bị bà chối từ. chế độ phụ hệ chồng lên mẫu hệ là do sự giao thoa
Một lần gặp bà trong ruộng mía, thấy vắng bóng cưỡng bức của văn hóa Hán nên phủ nhận vai trò
người, anh ta cầm lấy tay bà định giở trò sàm sỡ. của phụ nữ Việt Nam, cho phụ nữ là người hoàn
Bà kiên quyết tự tuyệt. Sau khi giỗ hết chồng, toàn lệ thuộc vào chồng là không đúng. Quan
Tán Cao đã lớn, biết ăn cơm rồi, bà liền làm một niệm này dẫn ra một số thí dụ: Trong ca dao tục
mâm cơm cúng đoạn tang chồng rồi mời họ hàng ngữ Việt Nam có nhiều câu nói về sự bình đẳng
nhà chồng đến và nói: "Tôi bị thằng chánh tổng nó của phụ nữ như "chồng cày vợ cấy con trâu đi
làm nhục nhưng phải cắn răng chịu mấy năm nay bừa"; "lệnh ông không bằng cồng bà", v.v.. Do đó
để nuôi con tôi cho đến ngày cai sữa vì nó là dòng có quan niệm cho rằng không cần phải đặt ra vấn
dõi của chồng tôi. Nay cháu đã ăn được cơm, tôi có đề giải phóng phụ nữ vì phụ nữ đã bình đẳng
thể giao cháu cho bất kỳ người nào trong họ nuôi; trong lao động từ lâu, mà đã bình đẳng, thậm chí

51 52