Page 57 - http://tvs.vsl.vn/trienlam
P. 57
Ngoài ra, nói đến trật tự trên dưới trong ứng cũng chủ yếu dựa trên sự liên hệ máu mủ ấy. Vì
xử của người Việt còn phải kể đến mối quan hệ mối liên hệ gia tộc nên nếu cần, trong cách ứng
anh em, họ hàng. Khi nói tới gia đình Việt Nam, xử, người ta thường chịu thiệt thòi để mọi sự yên
phải nói tới họ hàng. Họ hàng không phải là một ấm với phương châm “Lọt sàng xuống nia”, sẵn
đơn vị sản xuất mà chỉ là những mối liên hệ tính sàng “Vì cây dây quấn”. Khi gặp điều bất hạnh,
theo dòng máu. Trong mối quan hệ gia tộc, người tình họ hàng máu mủ sẽ được phát huy “Sảy cha
Việt thường ứng xử theo trật tự trên dưới. Con còn chú, sảy mẹ bú dì”. “Nó lú, có chú nó khôn”,
nhà bác dù nhỏ tuổi mấy cũng là hàng trên, ở vai "Da gà bọc lấy xương gà" hoặc “Chi bằng có chú đỡ
anh đối với con nhà chú, cháu bác cũng vậy là anh, có cô đỡ cậu, có mình đỡ ta”, “Dì ruột thương
hàng trên cháu chú và bao đời kế tiếp cũng giữ cháu như con, rủi mà không mẹ, cháu còn cậy
thứ tự ấy. trông" là nhấn mạnh vào trách nhiệm ấy. Gia
Vì người Việt theo phụ hệ nên họ rất coi trọng đình, gia tộc của người Việt gắn bó với nhau,
họ nội. Họ nội là tất cả những người thuộc nhiều người Việt không tách nó ra, vì thấy rõ giá trị, ích
gia đình cùng một huyết thống, cùng một ông tổ, lợi của tác dụng đại gia đình.
cùng mang một tên họ. Với họ nội, nghĩa vụ của Muốn cho lắm cội nhiều cành
mọi thành viên là phải đùm bọc lẫn nhau “chết cả Muốn cho lắm chị, nhiều anh cậy nhờ.
đống còn hơn sống một người”. Sự liên quan về Có ý kiến cho rằng, quan hệ anh em, họ hàng
dòng máu trong một quan niệm mật thiết về tổ của người Việt rất lỏng lẻo. Điều này được thể hiện
tông khiến người Việt có cách ứng xử khác so với qua một số câu tục ngữ: "Anh em kiến giải nhất
họ ngoại. phận", "Bán anh em xa mua láng giềng gần" v.v..
Họ ngoại theo quan niệm của người Việt là họ Quan niệm này chưa chính xác bởi bên cạnh
của mẹ. Với họ ngoại, con cháu vẫn phải đi về, tết những câu trên, tục ngữ còn có câu "Anh em như
giỗ, khao vọng, cưới gả nhưng vẫn có sự xác định thể tay chân"; "Một giọt máu đào hơn ao nước lã";
ranh giới rõ ràng trong cách ứng xử: "Chị ngã em nâng"; "Sẩy cha còn chú, sảy mẹ bú
Chồng cô, vợ cậu, chồng dì dì". Khi nói về quan hệ tình cảm, người Việt
Trong ba người ấy chết thì không tang. thường có cách nói nước đôi, có thể hiểu thế này
Người Việt có câu: “Một giọt máu đào hơn ao hoặc thế kia. Điều này xuất phát từ cách nhìn rất
nước lã”. Trong gia tộc, các mâu thuẫn chủ yếu thực tế của người Việt. Một mặt, họ hàng phải
đều được giải quyết dựa trên tình và các quan hệ bền chặt, nhưng mặt khác vẫn chấp nhận sự biến
55 56
