Page 116 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC

hoạt của Đảng Xã hội và chúng tôi bảo nhau phải kiên bàn luận với nhau vấn đề văn học, nghệ thuật. Chúng tôi
quyết chống cái tệ đó. nói chuyện về các nhà văn Hăngri Bácbuýt, Rômanh
Khi gặp nhau, hai chúng tôi còn bàn luận nhiều Rôlăng. Rôlăng lúc đầu theo thuyết bất bạo động như
chuyện khác, về tình hình thời sự, về các nhà hoạt động kiểu Găngđi, nhưng sau thay đổi quan điểm và làm một
chính trị thời bấy giờ. Tôi thấy anh Nguyễn nói chuyện về nhà văn hào xuất sắc. Tôi biết anh Nguyễn Ái Quốc đã
Pôn Vayăng Cutuyariê và Raymông Lơphevrơ mà anh đọc tiểu thuyết Lửa của Bácbuýt và anh quen biết riêng
đều quen biết. Anh hỏi tôi về hai người đó. Vì tôi cùng ở Bácbuýt. Anh nói với tôi về Bácbuýt, về Duyhamen vừa
trong hội cựu chiến binh với Cutuyariê và Lơphevrơ. Anh viết xong cuốn "văn minh", về tất cả nhà văn đẻ ra trong
Nguyễn nhận xét rằng Cutuyariê và Lơphevrơ có nhiều chiến tranh. Anh Nguyễn thấy ở đó một không khí sôi sục
tình cảm với cách mạng Nga, là những người tốt. Hồi tổ trong giới trí thức Pháp, gây giống cho những tư tưởng
chức bầu cử năm 1919, những người ra ứng cử trong quận cách mạng. Tôi còn biết anh Nguyễn rất thích đọc các tác
tôi hoạt động là Casanh, Cutuyariê, Lơphevrơ. Còn anh phẩm của Víchto Huygô và anh nói với tôi về tập thơ
Nguyễn hoạt động ở một quận khác bên phía tả ngạn Hình phạt của Huygô mà anh cho là rất hay. Anh còn
sông Xen, nhưng người ra ứng cử ở quận của anh không tranh luận với tôi về Bandắc nữa và anh cũng đọc nhiều

phải là người tốt. Anh Nguyễn hô hào vận động ủng hộ tác phẩm của ông ta.
Casanh, Cutuyariê, Lơphevrơ. Kết quả cuộc bầu cử làm Tháng Chạp năm 1929, anh Nguyễn được cử làm đại
chúng tôi thất vọng vì các ứng cử viên tiến bộ không biểu đi dự Đại hội Tua của Đảng Xã hội. Tôi không được
trúng cử. Bởi vì lúc bấy giờ Pháp là nước thắng trận, nhân đi Đại hội. Nguyễn là đại biểu Việt Nam duy nhất ở Đại
dân tự nhủ: "Rồi thì nước Đức phải nộp tiền cho chúng hội và anh đã lên án chủ nghĩa thực dân, nhắc mọi
ta". Trên cái tâm trạng thắng trận ấy, người ta lợi dụng người quan tâm đến tình hình của nhân dân anh, của
tình cảm của dân chúng và kích động chủ nghĩa quốc gia nhân dân Đông Dương đang bị thực dân Pháp thống trị.
hẹp hòi. Ngay những kẻ cơ hội chủ nghĩa cũng không thể ngăn
Hai chúng tôi ca ngợi cuộc binh biến của thủy thủ tàu anh nói đến việc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân.
Pháp ở biển Hắc Hải. Anh Nguyễn tỏ ý khâm phục những Tại Đại hội, anh đã bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế
thủy thủ bị đày đi đánh cách mạng Nga đã nổi dậy chống Cộng sản và thành lập Đảng Cộng sản Pháp. Ở Đại hội,

lệnh trên và anh Nguyễn cho đấy là một việc rất có ý anh Nguyễn đã gặp đồng chí lão thành Đức, nghị sĩ
nghĩa. Trong thời gian hoạt động với nhau, chúng tôi còn Đức, ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc tế Cộng sản, được

113 114