Page 112 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 112

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC                                                                       ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC



 Tất nhiên hai chúng tôi còn bàn chuyện quanh vấn đề   Casanh vẫn quan tâm đến các vấn đề đấu tranh chống chủ
 gia nhập Quốc tế cộng sản. Lúc đó chúng tôi hơi bi quan   nghĩa thực dân. Cá tính của Mácxen Casanh là như thế.
 về kết quả đại hội Đảng Xã hội họp ở Xtrátxơbua tháng 2-  Tôi  nhớ  rõ,  hồi  đó  anh  Nguyễn  đánh  giá  vai  trò  của
 1920.  Dạo  ấy  ở  Pháp  đang  có  phong  trào  bãi  công  rất   Mácxen  Casanh  ở  Mátxcơva  có  phần  tích  cực  hơn  nhận
 mạnh, xe lửa không chạy, quần chúng sôi sục đấu tranh.   xét của tôi. Và anh Nguyễn đã đánh giá đúng. Chúng tôi
 Chúng tôi băn khoăn không hiểu đại hội có tán thành gia   đều  nhất  trí  với  nhau  rằng  Phrốtxa  là  một  người  hoạt
 nhập  Quốc  tế  Cộng  sản  không?  Anh  Nguyễn  bảo  tôi:   động chính trị chưa được tin cậy lắm (Phrốtxa về sau ra
 "Không! Họ không tuyên bố gia nhập Quốc tế Cộng sản   khỏi  Đảng  Cộng  sản).  Nhưng  Mácxen  Casanh  thì  khác.
 *
 đâu, nhưng có lẽ họ sẽ tuyên bố rút khỏi Đệ nhị quốc tế" .   Phải nói rằng Mácxen Casanh đã giữ một vai trò hết sức
 Sự việc đã diễn ra đúng như thế. Với đa số phiếu, đại hội   quan  trọng  trong  việc  thành  lập  Đảng  Cộng  sản  Pháp.
 Đảng  Xã  hội  Pháp  họp  ở  Xtrátxơbua  đã  quyết  định  rút   Ngay  khi  Lênin  tiếp  Casanh  và  Phrốtxa  ở  Mátxcơva,
 khỏi Đệ nhị quốc tế nhưng không gia nhập Quốc tế Cộng   Lênin cũng có nhận xét về sự khác nhau giữa hai người,
 sản.  Đại  hội  đã  quyết  định  cử  Mácxen  Casanh  và  L.O   tuy cả hai lúc đó theo đường lối chiến tranh đến cùng của
 Phrốtxa đi Mátxcơva để hỏi về những điều kiện gia nhập   Đảng Xã hội. Casanh đã từng cùng Mutê sang Nga dưới

 Quốc tế cộng sản. Vì lúc đó báo chí phản động đang làm   thời  Chính  phủ  Kêrenxki.  Lênin  nhận  thấy  Casanh  là
 ầm ĩ quanh những điều kiện gia nhập Quốc tế Cộng sản,   người  mà  Cách  mạng Tháng  Mười  đã  gây  ấn  tượng  rất
 cho rằng Quốc tế Cộng sản đã đặt cho các đảng muốn gia   mạnh.  Lênin  trong  thâm  tâm  tin  cậy  Casanh  và  Lênin
 nhập những điều kiện oái ăm và nghiệt ngã, bắt các đảng   nhận xét đúng. Lênin đã nói: Nếu Mácxen Casanh hoàn
 phải nhận.   toàn tán thành gia nhập Quốc tế Cộng sản thì sẽ kéo theo
 Chúng  tôi  thảo  luận  với  nhau  nhiều  về  việc  này.   đại đa số đảng viên Đảng Xã hội. Điều đó rất quan trọng.
 Chúng  tôi  hài  lòng  thấy  Casanh  và  Phrốtxa  được  cử  đi   Đảng mới đó sẽ nắm được tờ báo Nhân đạo, do đó ngay từ
 Mátxcơva.  Anh  Nguyễn  thì  quen  biết  nhiều  Mácxen   đầu sẽ nắm được lực lượng khá quan trọng". Lênin không
 Casanh.  Anh  đã  gặp  Mácxen  Casanh  nhiều  lần  để  giới   nghe lời gièm pha của một số người tự nhận là cộng sản
 thiệu tình hình Đông Dương. Và phải nói rằng, ngay lúc   nói  rằng  Mácxen  Casanh  là  một  người  "phái  giữa"  và
 còn đang theo đường lối chiến tranh cuối cùng, Mácxen   không  làm  được  việc  gì.  Tôi  phải  nói  rằng  khi  tôi  nói

 __________   chuyện với anh Nguyễn Ái Quốc, tôi thấy ý kiến anh cũng
             giống  như  ý  kiến  của  Lênin.  Anh  Nguyễn  rất  tin  ở
 * Quốc tế thứ hai.

    109       110
   107   108   109   110   111   112   113   114   115   116   117