Page 272 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Người bắt đầu hành trình sang phương Tây tìm đường cứu nước, cứu dân,
quyết tâm giành độc lập dân tộc. Tháng 2/1911, Nguyễn Tất Thành vào Sài
Gòn, Người chứng kiến cuộc sống của nhiều người lao động làm nhiều nghề

nặng nhọc. Người dành nhiều thời gian chiêm ngưỡng các công trình được
xây dựng tại Sài Gòn, những công trình phục vụ cho chế độ cai trị của thực
dân Pháp trên nỗi thống khổ của người dân Việt Nam, Người tìm hiểu đời
sống công nhân, nhân dân lao động cũng như xem xét sự thông thương của
các tàu bè ra vào cảng Sài Gòn.
Mang tên mới: Văn Ba, tháng 6/1911, Người xin được công việc phụ bếp
trên một chiếc tàu biển của Pháp Amiral Latouche Tréville thuộc Hãng vận tải
Hợp nhất. Từ đây, người thanh niên Văn Ba từ một trí thức phải tập làm quen
với đời sống của thợ thuyền, để bắt đầu cuộc hành trình tìm đường cứu nước đưa
dân tộc thoát khỏi ách nô lệ của chế độ thực dân. Suốt chặng đường bôn ba,
cuộc sống đầy gian khổ hiểm nguy, nhưng Người đã tranh thủ mọi thời cơ để
học hỏi, nghiên cứu các học thuyết cách mạng, hòa mình vào thực tiễn đấu tranh

của giai cấp công nhân và nhân dân lao động ở các nước tư bản và thuộc địa.
Công việc phụ bếp của Văn Ba bắt đầu từ ba, bốn giờ sáng, quét dọn nhà
bếp, đốt lò, khuân than, rửa những chảo nồi to nặng, xuống hầm lấy thịt, cá,
rau, nước đá… công việc vô cùng cực nhọc vì dưới bếp rất nóng và trong hầm
rất rét. Nhà bếp phải lo ăn cho bảy, tám trăm người cả nhân viên và hành
khách, công việc kéo dài suốt ngày đêm, vì vậy Người phải dùng hết tinh thần
và sức lực để làm cho xong công việc nhiều khi tới chín, mười giờ tối mới
xong. Sau hàng giờ làm việc vất vả, trong khi mọi người nghỉ ngơi hoặc chơi
đánh bài, hay rượu chè, Người lại dành thời gian để đọc và viết cho đến mười
một giờ hay quá nửa đêm.

Tuy làm việc mệt nhọc, nhưng anh Ba vẫn vui vẻ, cởi mở, nhẫn nại, lễ phép
với mọi người; từ người lao động đến những du khách hạng sang đi trên tàu, ai
cũng quý mến Người, sẵn sàng giúp đỡ mỗi lần Người muốn biết về một điều gì
đó. Có những người trở nên thân thiết giúp đỡ Người trong công việc, cho mượn
những quyển sách nhỏ dạy Người và viết tiếng Pháp, Người lại dạy cho họ học
chữ Quốc ngữ. Là phụ bếp, anh Ba nhận được rất ít lương nhưng Người học
được nhiều chuyện mới lạ. Cuộc sống lao động vất vả, kiếm được tiền không hề
dễ dàng, anh Ba tiêu tiền hợp lý, chỉ sử dụng tiền khi cần thiết, còn dành một ít
tiền gửi về cho cha ở quê nhà đang còn gặp nhiều khó khăn.
Đến Marseille (Mácxây), trong thời gian chờ tàu dỡ hàng, Nguyễn Tất
Thành sống những ngày đầu tiên ở Pháp, Người dành thời gian đi sâu tìm hiểu
hiện trạng thực tế xã hội Pháp. Người chợt nhận ra rằng, mỗi quốc gia tuy khác

nhau nhưng về xã hội thì đâu đâu cũng giống nhau có người nghèo, người giàu,
cũng có các tệ nạn xã hội, và ở đâu cũng có người tốt kẻ xấu. Nguyễn Tất Thành
nhận ra người Pháp ở Pháp cũng có người tốt và lịch sự, cũng có người nghèo

270