Page 273 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

như ở nước mình: “Tại sao người Pháp không “khai hóa” đồng bào của nước họ
1
trước khi đi “khai hóa” chúng ta” .
Đặt chân đến Pháp, đất nước đang đô hộ dân tộc Việt Nam. Không chỉ

muốn tìm hiểu về nước Pháp, Nguyễn Tất Thành còn mong muốn có thật nhiều
kiến thức hữu ích về giúp nước giúp dân, trở thành có ích cho đồng bào, muốn
cho đồng bào được hưởng những lợi ích của học thức. Với suy nghĩ đó, từ
Mácxây ngày 15/9/1911, Người viết thư gửi Tổng thống Pháp và Bộ trưởng Bộ
2
Thuộc địa Pháp xin vào học Trường Thuộc địa (École Coloniale) . Vì đây không
chỉ là trường đào tạo học sinh sau này phục vụ chính sách cai trị của Pháp mà
còn đào tạo một số nghề chuyên môn như điện báo, kế toán, xưởng trưởng...
Song lời yêu cầu thiết tha để có thêm tri thức về giúp cho đồng bào đã không
được chấp nhận. Một lần nữa, Nguyễn Tất Thành lại xuống tàu tiếp tục cuộc
hành trình qua những châu lục khác.
Đầu năm 1912, Nguyễn Tất Thành theo tàu lên Le Havre (Lơ Havrơ) để
sửa chữa. Trong thời gian đó Người theo chủ tàu về nhà, giúp việc làm vườn,

cuốc đất trồng rau vốn dĩ quen tay hơn nghề phụ bếp trên tàu, thời gian khoảng
độ một tháng. Nhân có một chuyến tàu hàng đi vòng quanh châu Phi, Nguyễn
Tất Thành nhận lời ông chủ tiếp tục làm thuê trên tàu để có dịp được đi, được
tìm hiểu thêm nhiều kiến thức mới. Mỗi khi tàu dừng lại ở những bến cảng một
số nước như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Angiêri, Tuynidi, Cônggô, Đahômây,
Xênêgan, Rêuyniông,… Người lại tranh thủ lên thăm thành phố, dạo ngắm
phong cảnh châu Phi và tìm hiểu đời sống kinh tế, xã hội của lục địa đen này.
Ở đâu Người cũng thấy cảnh khổ cực của người lao động dưới sự áp bức
bóc lột dã man, vô nhân đạo của bọn thống trị. Thân phận của người nô lệ da
đen thật kinh khủng, họ là người mà không được sống cuộc sống của con người,

bị hành hạ cả thể xác lẫn tinh thần, là thứ hàng hóa trao đổi mua bán giữa các
ông chủ buôn người công khai được pháp luật thừa nhận, là thứ trò chơi tiêu
khiển, là những đồ dùng khi cần thì sử dụng, khi không cần thì vứt đi không tiếc.
Trước những cảnh đời đau xót của người nô lệ da đen, Nguyễn Tất Thành đã có
lúc xúc động và khóc. Người đau nỗi đau chung của nhân loại cho thân phận
người nô lệ, cho số phận của người dân Việt Nam bị áp bức, bị mất quyền tự do
của con người.
Từ châu Phi, Người đến châu Mỹ, đi qua Máctiních, Urugoay, Áchentina,
rồi lần đầu tiên đặt chân lên nước Mỹ, nơi Người thường được nghe về một
Tuyên ngôn độc lập nổi tiếng cả thế giới. Người muốn tìm hiểu bản chất của sự
độc lập kiểu Mỹ như thế nào. Cuối năm 1912, Nguyễn Tất Thành đến New York
(Mỹ), vừa làm thuê trên tàu vừa tranh thủ đi thăm, tìm hiểu đời sống của những

__________
1. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t. 1, tr. 31.
2. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Sđd, t. 1, tr. 32.

271