Page 302 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

2
1
L’Humanité (Nhân đạo), báo La Vie Ouvrière (Đời sống công nhân) và một số
tờ báo cánh tả khác của Pháp (trong khoảng thời gian từ năm 1921 đến năm
1924), Nguyễn Ái Quốc đã hoàn thành tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp
gồm 12 chương và phần Phụ lục. Tác phẩm này được một số đồng chí của
Nguyễn Ái Quốc xuất bản lần đầu tiên bằng tiếng Pháp tại Thư quán lao động ở
Paris năm 1925. Ở Việt Nam, tác phẩm được xuất bản tại Hà Nội năm 1946
bằng tiếng Pháp. Năm 1960, Nhà xuất bản Sự thật lần đầu tiên xuất bản bằng
tiếng Việt và từ đó đến nay được tái bản nhiều lần ở các nhà xuất bản khác nhau.
Tác phẩm ra đời vào thời điểm làn sóng cách mạng đang phát triển mạnh
mẽ tại khắp các thuộc địa của thực dân Pháp, phong trào yêu nước ở Việt Nam
cũng đang diễn ra sôi nổi khắp ba miền Bắc-Trung-Nam và giữa lúc Nguyễn Ái
Quốc đang nỗ lực giáo dục, tổ chức lực lượng nòng cốt của cách mạng Việt

Nam đi theo con đường của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga vĩ
đại và đường lối của Quốc tế Cộng sản. Ngay từ khi mới ra mắt, tác phẩm này
đã gây tiếng vang lớn trong nhân dân Pháp và nhân dân các nước thuộc địa.
Với lời văn ngắn gọn, giản dị, súc tích và châm biếm sâu sắc, nội dung của
tác phẩm không chỉ tố cáo những tội ác khủng khiếp của chủ nghĩa đế quốc
Pháp đối với dân tộc Việt Nam cũng như với các thuộc địa khác trên các mặt
chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội mà điều quan trọng là đã làm rõ những luận
điểm cơ bản về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa.

Tác phẩm không chỉ làm rõ mối quan hệ biện chứng, mật thiết giữa cách
mạng thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc, khẳng định cách mạng
thuộc địa là một bộ phận không thể tách rời của cách mạng vô sản thế giới, mà
còn vạch rõ nhiệm vụ của giai cấp vô sản ở chính quốc là phải cùng nhau đoàn
kết, ủng hộ triệt để cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản và nhân dân các nước
thuộc địa không phải chỉ bằng lời nói mà phải bằng hành động cách mạng để
cùng nhau tiêu diệt kẻ thù chung.
Tác phẩm đã chỉ rõ đối tượng cách mạng, lực lượng cách mạng và giai cấp

__________
1. Gồm 8 bài được đăng trên 7 số báo L’Humanité: bài Ở Đông Dương (ngày 4/11/1920), bài
Chủ nghĩa Viđa còn đang tiếp diễn (ngày 7/9/1922) và bài Sự chăm sóc ân cần (ngày 2/11/1922) trong
Chương I của tác phẩm; bài Từ vụ bê bối này đến vụ bê bối khác (ngày 5/2/1923) trong Chương IV;
bài Vực thẳm thuộc địa (ngày 9/1/1923) trong Chương VI; bài Bình đẳng (ngày 1/6/1922) trong
Chương VII; bài Phòng kiểm duyệt ở Đông Dương (ngày 28/9/1922) và bài Nạn thiếu trường học
(ngày 5/2/1923) trong Chương IX.
2. Gồm 6 bài được đăng trên 6 số báo La Vie Ouvrière: bài Quyền của những người lính chiến
(số 105, 7/5/1921)trong Chương I của tác phẩm; bài Sự thịnh vượng của Đông Dương dưới triều đại
M. Lông (ngày 22/12/1922)trong Chương III; bài Dưới cuộc khai hóa cao cả (ngày 29/5/1922) trong
Chương V; bài Tình cảnh nông dân An Nam (ngày 4/1/1924) trong Chương VII; bài Khởi nghĩa ở
Đahômây (ngày 30/3/1923) và bài Cách mạng Nga và các dân tộc thuộc địa(số 20, năm 1924) trong
Chương XII.

300