Page 492 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

cuộc khởi nghĩa, các phong trào yêu nước đó cuối cùng đều bị thất bại. Thời kỳ
ở Phan Thiết, Nguyễn Tất Thành khi tham gia dạy ở trường Dục Thanh (1907),
một trung tâm giáo dục theo mô hình Đông Kinh Nghĩa Thục, chắc chắn đã

nhận thức được quá trình chuyển hóa của các sĩ phu yêu nước theo khuynh
hướng dân chủ tư sản. Nguyễn Tất Thành rất khâm phục các cụ Phan Đình
Phùng, Hoàng Hoa Thám, Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu... nhưng không
hoàn toàn tán thành cách làm của một người nào, bởi, Anh đã nhận ra những
hạn chế, bế tắc về mục tiêu và phương pháp cách mạng, cũng như nhận thức về
“bạn - thù” của các nhà yêu nước đương thời ở Việt Nam. Đây chính là những
bài học để trong quá trình tìm đường cứu nước sau này Nguyễn Tất Thành có
sự lựa chọn đúng đắn, đáp ứng những yêu cầu, đòi hỏi đặt ra của cách mạng
Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX.
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà Nho giàu lòng yêu nước, Nguyễn
Tất Thành được học chữ Hán ngay từ lúc nhỏ, đến tuổi đi học, được học từ thầy
Vương Thúc Quý tư tưởng yêu nước thương dân và chí làm trai phải giúp ích cho

đời; được biết về thời cuộc liên quan tới sự sống còn của dân tộc qua những đàm
đạo của các sĩ phu yêu nước thường lui tới nhà thầy và thân phụ, Nguyễn Tất
Thành đã sớm có sự am tường về Nho giáo và văn hóa Á Đông. Tuy nhiên, Nhật
Bản dưới triều đại Minh Trị thiên hoàng, cùng với tiếng vang của cách mạng Tân
Hợi năm 1911 ở Trung Quốc và chủ nghĩa Tam dân của Tôn Dật Tiên cũng
không đủ sức hút Nguyễn Tất Thành và rút kinh nghiệm thất bại của các thế hệ
cách mạng tiền bối, Nguyễn Tất Thành quyết định tìm con đường cứu nước mới.
Mang trong mình truyền thống văn hóa dân tộc, văn hóa phương Đông, nhưng ở
Nguyễn Tất Thành không có sự loại trừ hay mâu thuẫn với văn hóa phương Tây.
Với thiên tài trí tuệ và văn hóa mở, nhãn quan chính trị sắc bén, Nguyễn Tất

Thành sớm cảm nhận được một thế giới năng động, sáng tạo từ năm 1905, khi bắt
gặp văn hóa phương Tây với những câu chữ “Tự do - Bình đẳng - Bác ái”. Sau
này, Người kể lại: “Và từ thuở ấy, tôi rất muốn làm quen với nền văn minh Pháp,
1
muốn tìm xem những gì ẩn đằng sau những chữ ấy” và ý tưởng là sang tận nơi
“xem nước Pháp và các nước khác. Sau khi xem xét họ làm thế nào, tôi sẽ trở về
2
giúp đồng bào chúng ta” . Những nhận thức về văn minh phương Tây, về đất
nước và văn hóa Pháp ở độ tuổi niên thiếu và chính chủ nghĩa thực dân Pháp đang
thống trị Việt Nam đã thôi thúc Nguyễn Tất Thành quyết tâm sang Pháp tìm hiểu,
nghiên cứu xem đằng sau những từ “Tự do - Bình đẳng - Bác ái” ấy thực chất là
cái gì. Người đã hướng sang phương Tây, đến Pháp - nơi đang đô hộ dân tộc
mình để xem họ làm thế nào, rồi mới về giúp đồng bào.
Người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã quyết chí thực hiện ý

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 1, tr. 461.
2. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t. 1, tr. 28.

490