Page 66 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

1
Sau khi xem họ làm ăn ra sao, tôi sẽ trở về giúp đồng bào tôi” . Tìm hiểu nước
Pháp, học lấy kinh nghiệm mà tự giải phóng chính mình mà không ỷ lại, dựa
dẫm, phụ thuộc vào nước khác. Đây là những suy nghĩ rất mới so với thời cuộc.

Ở châu Á lúc đó, sau những thành công của cải cách Minh Trị, vị thế của Nhật
Bản càng lên cao khi Nhật Bản thắng Nga trong chiến tranh Nga - Nhật (1905-
1907), Cách mạng Tân Hợi (1911) ở Trung Quốc đã khiến chế độ quân chủ
chuyên chế chấm dứt, vậy mà Nguyễn Tất Thành không chọn đi sang Nhật Bản
hay Trung Quốc. Người quyết định đi sang phương Tây. Hẳn là ở Người đã có
sự tiếp thu từ quan điểm của cha và các sĩ phu: “Muốn đánh Pháp thì phải hiểu
Pháp”, song việc quyết định đi sang phương Tây không phải là suy nghĩ cảm
tính, bồng bột của tuổi trẻ mà Người đã có những trăn trở, những chủ đích rõ
ràng: Muốn giải phóng dân tộc phải nhìn ra thế giới, xem họ làm như thế nào rồi
trở về giúp đồng bào. Đây không những là suy nghĩ vượt trước tuổi mà là một
suy nghĩ rất thực tế, theo như kinh nghiệm ứng xử mà người xưa đã đúc kết là
cần phải “biết mình biết người”. Đó là một sự cân nhắc kỹ lưỡng, là sự lựa chọn

có chủ đích. Đó cũng là một sự đổi mới, không chỉ về hướng đi, tầm nhìn mà cả
về phương pháp nghiên cứu và hành động. Điều này góp phần lý giải vì sao có
nhiều trí thức Việt Nam đương thời cũng sang Pháp với mục đích tìm đường cứu
nước, giúp dân (như Phan Văn Trường, Phan Châu Trinh…) nhưng các ông vẫn
không tìm được con đường đúng đắn để giải phóng dân tộc, chỉ có người thanh
niên Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc tìm được con đường đúng đắn cho
cách mạng Việt Nam với việc tin tưởng và đi theo chủ nghĩa Mác-Lênin, trở
thành một người cộng sản.
Ở người thanh niên Nguyễn Tất Thành có một ý chí mạnh mẽ, kiên định và
nhiệt huyết dấn thân, dám nghĩ dám làm. Người không đi theo con đường của

các nhà yêu nước đã vạch sẵn mà tự mình xác định một hướng đi độc lập trên cơ
sở phân tích thực tế. Chưa thể biết con đường cứu nước cứu dân như thế nào,
một mình sang phương Tây chỉ với niềm tin và suy nghĩ là phải tìm hiểu, học
hỏi các nước để từ đó tìm được con đường cứu nước phù hợp, Người chấp nhận
tất cả những khó khăn hiện hữu: đi sang phương Tây xa lạ, chưa quen biết ai,
không biết ngoại ngữ, ra đi với hai bàn tay trắng, kiếm sống bằng những công
việc lao động phổ thông cực nhọc. Chuyện kể lại, một hôm, Người hỏi người
bạn của mình: “Anh Lê, anh có yêu nước không?”. Anh Lê ngạc nhiên và
đáp: ”Tất nhiên là có chứ!”. - “Anh có thể giữ bí mật không?”. - “Có”. - “Tôi
muốn đi ra nước ngoài để xem nước Pháp và các nước khác. Sau khi xem xét họ
làm như thế nào, tôi trở về giúp đồng bào của chúng ta... Anh có muốn đi với tôi
không?”. Anh Lê trả lời: “Nhưng chúng ta lấy đâu ra tiền mà đi?”. - “Đây, tiền

đây!”. Người vừa nói, vừa giơ hai bàn tay: “Chúng ta sẽ làm việc, chúng ta sẽ

__________
1. Báo Nhân Dân số 4062, ngày 18/5/1965.

64