Page 67 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

làm bất cứ việc gì để sống và để đi. Thế thì anh cùng đi với tôi chứ?”. Bị lôi
cuốn vì lòng hăng hái của bạn, anh Lê đồng ý. Nhưng sau khi suy nghĩ kỹ, anh
1
Lê không đủ can đảm và giữ lời hứa nữa . Không có người đồng hành chia sẻ,
vậy mà người thanh niên Nguyễn Tất Thành vẫn quyết theo đuổi hoài bão của
mình, một mình ra đi. Người lựa chọn khởi đầu cho hành trình xuất phát là từ
thành phố Sài Gòn. Điều này cũng dễ hiểu bởi lúc bấy giờ Sài Gòn rất thuận
lợi cho việc sang Pháp do là cửa ngõ của xứ Nam Kỳ; nơi đây có những công
ty tàu biển lớn chạy đường Pháp - Đông Dương. Đây cũng là nơi tự do hơn các
xứ khác ở Việt Nam trong việc đi lại, tìm kiếm công ăn việc làm, dễ kiếm cơ
hội xuất ngoại. Song điều đặc biệt là Người ra đi trong tư cách một công nhân
lao động. Để thực hiện mục đích của mình, Người đã không ngại các công việc
lao động vất vả, thấp kém, vượt lên trên những trở ngại do sức khỏe và cả
những dị nghị: Phụ bếp trên tàu, mỗi ngày anh Ba phải làm từ bốn giờ sáng,
quét dọn sạch sẽ nhà bếp lớn trên tàu, tối đốt lửa trong các lò. Sau đó đi khuân
than, rồi xuống hầm lấy rau, thịt cá, nước đá, v.v… Công việc khá nặng nhọc

vì dưới bếp rất nóng và trong hầm rất rét, nhất là khi vừa phải vác một bao
nặng vừa leo lên những bậc thang trong khi tàu tròng trành. Xong công việc ấy,
phải dọn cho bọn chủ bếp Pháp ăn. Sau đấy, nhặt rau, rửa chảo nồi và đun lò
lại. Công việc kéo dài suốt ngày. Nhà bếp lo cho bảy, tám trăm người cả nhân
viên và hành khách. Có nhiều cái chảo bằng đồng lớn và nặng quá, đến nỗi anh
Ba phải kéo lê trên sàn. Và những cái nồi cao quá, anh phải leo lên ghế để chùi
nồi. Luôn luôn nghe tiếng:
“Ba, đem nước đây!”,
“Ba, dọn chảo đi!”,
“Ba, thêm than chỗ này, thêm than chỗ kia!”.

Suốt ngày, anh Ba đẫm nước, hơi và mồ hôi, mình đầy bụi than. Người ta
thấy anh Ba phải dùng hết tinh thần và sức lực để làm cho xong công việc, và hơn
2
nữa vì chưa quen việc” . Kỹ sư canh nông Bùi Quang Chiêu khi gặp Người làm
phụ bếp trên tàu Pháp đã khuyên: “Tại sao con lại làm cái nghề khó nhọc này?
Bỏ nghề này đi, con nên chọn một nghề khác, danh giá hơn”. Người trí thức tây
học Bùi Quang Chiêu đã không hiểu suy nghĩ gì thúc đẩy người thanh niên có
hành động thiếu khôn ngoan như vậy. Có thể với những người khác, hành động
của Văn Ba là viển vông, không tưởng. Song, có hiểu được những động cơ, suy
nghĩ thúc đẩy mới thấy quyết định ra đi của Người là kết quả của sự suy nghĩ,
phân tích sâu sắc cùng quyết tâm lớn lao và sự kiên định hiếm có. Tư duy tinh
tường, sự mẫn cảm chính trị chính là những yếu tố giúp Người có được sự vững

__________
1. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb.Trẻ, Tp. Hồ Chí
Minh, 2005.
2. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Sđd.

65