Page 72 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

gánh chịu. Điều này tạo cho Người quyết tâm “tìm xem những gì ẩn giấu đằng
1
sau những chữ ấy” .
Năm 1906, Nguyễn Tất Thành nghỉ học ở Vinh theo cha vào Huế lần thứ
hai và học lớp dự bị ở Trường tiểu học Pháp - Việt tỉnh Thừa Thiên. Tháng
4/1908, Người tham gia các cuộc đấu tranh chống thuế của đồng bào do phong
trào Duy Tân phát động với vai trò là thông ngôn. Tháng 8 năm đó, Người học
lớp trung đẳng tại Trường Quốc học Huế. Đây là điều kiện để Người tiếp thu
thêm những kiến thức về văn hóa và thành tựu của nền đại công nghiệp Tây Âu
mà chủ yếu là Pháp.
Cuối năm 1909, Nguyễn Tất Thành theo cha vào Bình Định và ở tại gia
đình ông Phạm Ngọc Thọ để tiếp tục theo học chương trình “Cours supérieur”
tại Trường Pháp - Việt Quy Nhơn trong một thời gian ngắn. Tháng 1/1910,
trong khi người anh trai theo cha về kinh thì Nguyễn Tất Thành đã ở lại tìm
đường vào Nam. Quyết định này của Người đã đánh dấu bước ngoặt lớn trong tư

tưởng của một người trí thức trẻ. Nó chứng tỏ sự trưởng thành về cơ bản trong
những suy nghĩ và việc làm chủ bản thân trên con đường thực hiện chí hướng và
lý tưởng của mình. Để thực hiện hoài bão Nam tiến của mình, Nguyễn Tất
Thành vừa làm mọi việc để trang trải cho cuộc hành trình vừa tranh thủ học hỏi
để tích lũy thêm kinh nghiệm và cái chính là tìm được tàu để ra nước ngoài.
Cuối tháng 8/1910, Người dừng chân ở Phan Thiết (Bình Thuận) làm trợ giáo
môn thể dục ở trường Dục Thanh. Tại đây, Nguyễn Tất Thành được tiếp xúc và
gặp gỡ nhiều sĩ phu yêu nước như: Trương Gia Mô, Hồ Tá Bang, Nguyễn Trọng
Lội, Nguyễn Quý Anh… - những nhà sáng lập và điều hành Công ty Liên Thành,
và nhận được nhiều sự giúp đỡ của các vị này trong hành trình vào Sài Gòn giai

đoạn tiếp theo.

2. Sài Gòn - bước đệm cho quyết định ra đi tìm đường cứu nước của
Nguyễn Tất Thành - Hồ Chí Minh

Khoảng đầu tháng 2/1911, được sự giúp đỡ của ông Trương Gia Mô và ông
Hồ Tá Bang, Nguyễn Tất Thành nghỉ dạy ở Phan Thiết và vào Sài Gòn. Tới Sài
Gòn, Người được bố trí sống tại nhà ông Lê Văn Đạt - một người bà con bên mẹ
của cụ Trương Gia Mô. Sau đó, Người ở tại các chi nhánh của Liên Thành tại số
3, đường Tổng Đốc Phương (nay là số 5, Châu Văn Liêm), số 128 Khánh Hội…
Sài Gòn lúc này rộng lớn và sầm uất hơn gấp nhiều lần so với những vùng
đất Nguyễn Tất Thành đã đi qua. Người đã tận mắt chứng kiến những cảnh sống
xa hoa, ăn chơi sa đọa, cảnh bạo ngược của bọn lính người Âu và quan cai trị tay
sai. Người thấy rõ bộ máy cai trị, bóc lột tinh vi của tư bản Pháp. Chính sách
thuộc địa đã tạo điều kiện cho người Pháp tự do cướp đất quanh Sài Gòn để

__________
1. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t. 1, tr. 30.

70