Page 102 - http://tvs.vsl.vn/trienlam

cháu làm điều không phải, hoặc do một nguyên biệt mộ tổ được cả họ chăm sóc, năm nào cũng
nhân nào đó ảnh hưởng đến sự an toàn của tổ tiên đắp. Tiết Thanh Minh, ở các nghĩa địa thường
(như mồ mả không yên). Có một điều người Việt nhộn nhịp. Khi tảo mộ xong, người ta kéo về nhà
rất lo lắng là để xảy ra điều gì đó đụng chạm đến thờ tổ làm lễ cúng gia tiên.
tổ tiên mình. Việc gần là phải kiêng tên, tránh Không kể những ngày giỗ, vào tết Nguyên
phạm húy, việc xa là tránh làm điều gì thất đức. Đán, Thanh Minh, Đoan Ngọ, Trung Nguyên,
Có rất nhiều chuyện tranh chấp về tiền bạc, Trung Thu người Việt thường dâng cúng tổ tiên
ruộng đất của cha ông, mà con cháu sau này phải bánh trái, hoa quả đầu mùa như bánh trôi chay,
đền bù. Có những người con độc ác khiến tổ tiên dưa hấu, vải, nhãn, na, cốm, hồng, nghĩa là mùa
phải trừng phạt bằng nhiều hình thức. Trong số nào thức nấy.
các vị tổ tiên có ảnh hưởng lớn đến các gia đình, Người Việt Nam thờ phụng tổ tiên, ông bà,
thường thấy nhắc nhiều đến những vị tổ cô. cha mẹ. Riêng thủy tổ, người đầu tiên khai sáng
Hầu như gia đình nào cũng thấy có một bà cô ra dòng họ của mình do người trưởng họ chịu
tổ nào đó rất linh thiêng, bà tổ cô này lại hay gắn trách nhiệm hương khói quanh năm còn những
vào bản mệnh của một đứa cháu nào đấy, có khi là người thuộc các chi, các nhánh hệ khác, có thể
cháu đến bốn năm đời sau. Bài vị ngũ đại tổ cô lập bàn thờ thủy tổ cùng với bàn thờ gia tiên
thường được thờ ở một cái khám (cái tịnh) riêng, trong nhà mình.
bên cạnh gia y thờ ông vải. Các vị tổ tiên được thờ, phải tính đến cả những
Từ quan niệm sâu xa ấy, người dân Việt qua thế hệ rất xưa. Nhưng thường chỉ tính được đến 5
trường kỳ lịch sử đã tạo nên một nền nếp, một thể đời: cha, ông, cố (cụ), can, kỵ...
thức cúng lễ, dần dần thống nhất trong toàn dân Về phía phụ nữ, các bà đều được gọi là tỷ (hiển
tộc. Có những ngày giỗ chạp để tưởng nhớ cha mẹ, tổ tỷ là mẹ, cao tổ tỷ là bà tổ 5 đời), là những
ông bà và những người thân. Có những ngày người vợ của cha, ông, cố, can, kỵ (mà trong văn
thống nhất trong cả một năm 12 tháng, được quy khấn thường được gọi là khảo: hiển tổ khảo là
định là những ngày lễ chung cho cả gia đình, hoặc cha, cao tổ khảo là ông tổ khảo 5 đời).
cho cả gia tộc. Những bà cô - người phụ nữ chết trẻ hoặc khi
Vào tiết Thanh Minh, người Việt tổ chức đi tảo chết đi vẫn chưa có chồng thường có vị trí rất quan
mộ, thăm viếng mộ phần của ông bà tổ tiên, phát trọng trong các gia đình. Người Việt cho rằng các bà
quang cỏ rậm, đắp điếm những chỗ mộ sụt lở, đặc cô tổ rất thiêng.

99 100