Page 21 - http://tvs.vsl.vn/trienlam
P. 21
đổi thay. Bởi vậy, tín ngưỡng bản địa của người người Việt lại tin chắc rằng người có đức là người
Việt bao hàm khái niệm rất hay về may, rủi. Cái sẽ gặp may. Quan niệm này là một sự tin tưởng
may, cái rủi ở đây nhiều khi lại gắn liền với khái phổ biến, nó lẫn lộn cả sự huyền bí với những
niệm phúc, đức. Quan niệm này đã được thể hiện chứng nghiệm để dẫn đạo cuộc sống. Tác giả Đào
rất rõ trong nhiều tác phẩm. Trong Truyện Kiều, Duy Anh trong cuốn Việt Nam văn hóa sử cương
Nguyễn Du viết: đã nhận xét về quan niệm phúc, đức của người
Có tài mà cậy chi tài
Việt như sau: "Người thì hoặc cho nhân loại tiến
Chữ tài liền với chữ tai một vần. bộ vô cùng nên loài người cần phải ra sức phấn
Đây không chỉ là tiếng than mà còn bao chứa
đấu tiến thủ (người châu Âu), hoặc cho nhân gian
tín ngưỡng may, rủi gắn với quan niệm ứng xử
là mộng ảo, huyễn ảnh, loài người không cần phải
đạo đức.
hành động làm gì (người Ấn Độ), hoặc cho nhân
May, rủi được hiểu là những đưa đẩy tình cờ,
sinh là chốc lát như bóng sổ, như gang tay, ta nên
có thể đem lại cho con người ta cái hay hoặc cái
hành lạc kẻo già không kịp hối (như bọn khoái lạc
dở. Người châu Âu giải thích may rủi bằng sự trớ
chủ nghĩa). Người Việt Nam thì có cái kiến giải
trêu của số phận mà con người không sao hiểu nổi
tầm thường và chắc chắn hơn, chỉ trông cậy vào
trong khi người Việt Nam lại giải thích sự tình cờ
con cháu để lưu truyền nòi giống và tiếp nối sự
ấy bằng phúc và đức. Ca dao có câu:
nghiệp của tổ tông.
Cây xanh thì lá cũng xanh
Người ta đã có quan niệm ấy thì sở dĩ làm điều
Cha mẹ hiền lành để đức cho con.
Phúc là cái may do đức, điều thiện mà con thiện ở đời, sở dĩ có lúc hy sinh không phải cốt cầu
người đã làm tạo nên. Con người sinh ra đời có vinh nhục ở lai sinh (như Gia Tô giáo), cũng
được tài năng đâu phải là nguyên cớ để cho mình không mong được giải thoát khỏi vòng luân hồi
tự kiêu bởi sự may mắn ấy là do sự ứng xử đạo (như Phật giáo) mà chỉ cốt lưu chút phúc ấm cho
đức mang lại, nếu không ý thức được điều này tất con cháu đời sau".
có lúc sẽ gặp rủi ro. Có thể so sánh quan niệm Phật giáo chủ trương thuyết luân hồi, có đức để
phúc, đức của người Việt với quan niệm phúc, đức kiếp sau siêu thoát thì quan niệm phúc, đức của
của Phật giáo và Nho giáo để hiểu rõ thêm. người Việt, trái lại, lại tìm phúc lộc ở ngay trái
Cái mà người châu Âu không hiểu được, không đất này. Nhân quả của nhà Phật, phúc báo của
giải thích được tương lai sắp tới sẽ như thế nào thì nhà Phật chỉ tác động đến mỗi cá nhân nên quan
19 20
