Page 129 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

tập trung, thì ông Giáp đến thăm. Cùng lên nhà sàn còn có một cụ
già mặc quần áo chàm, chống gậy, đi giày vải đen kiểu Tàu. Ông
Giáp giới thiệu đây là một lão nông địa phương, hết lòng ủng hộ
Việt Minh. Thấy anh em đến, tiện đường đi qua, cụ ghé vào thăm.
Ta cứ bắt chước bà con địa phương gọi cụ là Cụ Ké... Sau khi ông
Giáp và ông Cụ ra về, anh em học sinh bàn tán chung quanh vấn

đề: Ông Cụ là ai? Anh em có nhiều lý lẽ để khẳng định rằng ông
Ké không phải là “lão nông địa phương”. Cụ nói tiếng Kinh rất sõi.
Cụ hỏi rất kỹ về tình hình Hà Nội, lại còn nói anh em vẽ cho một
bản đồ “để khi nào có dịp về chơi...”. Khi tranh luận, anh em Kim
Hùng - Tuấn Khanh (người Cao Bằng) úp mở nói: ông Ké là bạn
của Nguyễn Ái Quốc. Hà Sĩ Bội (người Bắc Kạn) thì tỏ ra hiểu biết,
nói ông Ké là Nguyễn Ái Quốc đấy. Cuộc tranh luận chưa ngã ngũ

thì hôm sau anh em được lệnh ra chỗ cây đa để có người dẫn lên
chỗ tập trung. Đến bãi trống gần cây đa đã thấy ông Giáp và “cụ
lão nông” ở đấy. Sau khi ông Giáp dặn dò mọi người về tinh thần
học tập, ý thức kỷ luật, ông Cụ “chỉ dặn thêm một điều”, đó là vấn
đề đi đại tiện. Cụ nói:

- Bà con địa phương người ta sợ phân lắm. Đi đại tiện, các
đồng chí phải lấy cuốc đào đất, đi đại tiện xong, lấp đất kín, vừa vệ
sinh vừa làm cho đất thêm tốt.
Có lẽ từ “hố mèo” trong bộ đội ta cũng bắt nguồn từ đấy.
Anh em lên đường đến nơi tập trung và tất nhiên chuyện thắc
mắc hôm qua chưa được giải đáp. Ông Cụ đi cùng nhóm thanh
niên học sinh và thêm một điều ngạc nhiên nữa lại xảy ra: Đến bờ

suối Nà Lừa, Cụ dừng lại nói chuyện với mấy người nước ngoài...
bằng tiếng Anh! Mọi người rỉ tai nhau: rõ ràng không phải là lão
nông địa phương rồi, nhưng ông Cụ là ai thì do nguyên tắc bí
mật hồi bấy giờ, chẳng ai dám hỏi mà có hỏi cũng chẳng ai giải
đáp được. Mãi một năm sau, tháng 8/1946, nhân kỷ niệm một

năm Cách mạng Tháng Tám, do Tổng Biên tập báo Cứu quốc là

127