Page 585 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

giúp ông ta quyết tâm theo đuổi cuộc chiến đến cùng. Có ý kiến cho
rằng nếu Đờlát còn sống, chưa chắc ông ta đã kéo quân về phía
trong phòng tuyến sớm như thế. Cuộc trao đổi dẫn đến một câu hỏi
được “treo” lại, chưa có lời giải: Vậy nếu chưa chết, Đờlát có thể làm

gì hơn, ngoài việc sử dụng bom đạn gấp nhiều lần so với Xalăng?
Về tình hình sắp tới, anh em tham mưu dự kiến trong năm
1952, địch chưa có khả năng đánh ra vùng tự do, nhất là khi
quyền cầm quân đã đặt vào tay Xalăng, một viên tướng đã từng bị
giới báo chí và cả Bộ Chiến tranh ở Pari đánh giá là “luôn chờ đợi
đối phương tiến công trước rồi mới chống đỡ”. Tổng Tư lệnh nói
Tổng Tham mưu trưởng gợi ý anh em nên suy nghĩ rút ra những

kết luận gì bổ ích về chiến dịch vừa qua để vận dụng vào mùa khô
sắp tới. Về phần mình, như sau này Đại tướng Võ Nguyên Giáp
viết, qua Chiến dịch Hoà Bình ông càng có điều kiện nghiên cứu và
hiểu sâu hơn về địch và cả những điểm mạnh, điểm yếu của ta từ
Chiến dịch Biên giới đến mùa hè năm 1952. Trước đây ta thường
hiểu sức mạnh của địch là ở vũ khí, trang bị hiện đại, chỗ yếu của

địch là tinh thần, chỗ yếu của một công cụ xâm lược, một đội quân
đánh thuê. Nay ta đã thấy rõ thêm cái mạnh của quân đội nhà
nghề. Quân Pháp đặc biệt giỏi trong bố trí phòng ngự. Tại Đông
Khê, không đầy ba đại đội của địch có thể đương đầu với hai trung
đoàn chủ lực của ta trong suốt 52 giờ liền. Đồn Pheo trong Chiến
dịch Hoà Bình được chính các chuyên gia quân sự Pháp coi là một
mẫu mực trong tổ chức phòng ngự cứ điểm. Quân Pháp biết rút
kinh nghiệm kịp thời những trận đánh thất bại. Cũng trên địa

hình rừng núi nhưng cuộc rút lui của quân Pháp ở Cao Bằng và ở
Hoà Bình hoàn toàn khác nhau. Gần đây ta thường nói về tinh
thần bạc nhược của binh lính Pháp trong Chiến dịch Biên giới.
Nhưng không thể không nghĩ tới sự chống trả quyết liệt của quân
Pháp trong những trận đánh cứ điểm, một số nơi những tên lính
cuối cùng chỉ chịu hạ vũ khí sau khi đã bắn hết đạn.

583