Page 81 - 9786045773079
P. 81

Triều đình lại sức giấy gọi ông vào làm quan.                                       Giọng cụ Hà Toán vẫn say sưa:
                 Tâm trạng ông thật rối bời. Ông  đang nghĩ  đến                                         - Thơ như lời vợ tiễn chồng. Khó mà nhận ra đó
                 những bước đi của bạn bè.                                                            là lời của những người bạn cùng tâm huyết. Đôi bạn
                     Cụ Hà Toán kể:                                                                   xa nhau có lẽ vì không tiện đi cùng. Xa về đường đi
                     - Cầu Hữu Biệt bắc cạnh núi Độc Lôi - chắc là                                    mà gần về lòng yêu nước.
                 nơi các anh đã đi qua.                                                                  Cùng các bạn tiễn cụ Phan ra đi nhưng rồi ông
                     Cụ đưa mắt nhìn xuống đó, phía đường xuyên cầu                                   Sắc ở lại. Và kia, trên án thư trước mặt ông vẫn còn
                 đi xuống Vinh để rồi vào Nam ra Bắc mà nhớ lại:                                      bức công văn của bộ Lại.

                     - Với lớp người như chúng tôi, cứ mỗi lần nhìn                                      Đi làm quan hay làm gì bây giờ? Hiểu thế nào
                 thấy cầu Hữu Biệt là nhớ lại những tích truyện,                                      đây nỗi lòng  của  ông Phó bảng. Nhìn ra,  ảnh
                 những buổi tiễn đưa, những lời xướng họa. Có bài                                     hưởng của ngọn cờ Cần Vương coi như đã hết mà
                 thơ như bài cụ Bảng Sắc tiễn cụ Phan xuất dương                                      một ngọn cờ mới thì chưa xuất hiện. Giải phóng
                 thì chúng tôi nhớ nhập tâm. Bài thơ không nói                                        dân tộc, đó là yêu cầu bức thiết của lịch sử. Phan
                 đến yêu nước chống Tây gì cả mà hồi đó chúng tôi                                     Bội Châu và Phan Chu Trinh đều cùng vươn lên
                 cứ phải  đọc giấu,  đọc lén. Phải  đọc giấu không                                    đáp ứng nhưng mỗi người nghĩ một cách. Khi con
                 phải vì đó là thơ của thân sinh đồng chí Nguyễn                                      đường cứu nước còn đang phải mò mẫm thì một số
                 Ái Quốc mà chính vì bản thân bài thơ. Giấu đi mà                                     sĩ phu tạm thời giữ thái độ bất hợp tác với giặc và
                 đọc, thế mà thơ cứ lan đi rất nhanh, một phần vì                                     cung cách của việc bất hợp tác cũng thật phong
                 bài thơ thật gọn, thật dễ nhớ. Bài thơ có nhiều                                      phú, tế nhị. Bà con làng Sen to  nhỏ bảo nhau:

                 cách dịch. Chúng tôi cứ diễn Nôm thành ca dao                                        “Người ta làm quan cốt vinh thân, còn ông Bảng
                 thế này:                                                                             đi làm quan là để che thân”.
                               Độc Lôi dừng gót nơi đây                                                  Con đò chở Phan Bội Châu và các đồng chí của
                         Mé tây Hữu Biệt, cầu này tiễn anh                                            cụ lại nhổ sào rời bến Sa Nam mà xuôi về ngã ba
                             Tay vin chéo áo ngọn ngành                                               chợ Tràng . Tháng bảy mùa thu. Nước thu trong
                                                                                                                1
                         Mưa đơn, gió kép ta đành xa nhau.                                            xanh và trời thu lồng lộng. Cụ đã cho bác lái cất bớt
                     Nhiều cụ sính thơ họ nói bài này ý tứ nằm ngoài                                  ___________
                 chữ nghĩa. Có hiểu hoàn cảnh của quê hương đất                                          1. Theo Phan Bội Châu niên biểu, Nxb. Văn Sử Địa,
                 nước lúc ấy mới biết được ý của người làm thơ.                                       Hà Nội, 1957.

                                                                  79                                  80
   76   77   78   79   80   81   82   83   84   85   86