Page 82 - 9786045773079
P. 82

Triều đình lại sức giấy gọi ông vào làm quan.   Giọng cụ Hà Toán vẫn say sưa:
 Tâm trạng ông thật rối bời. Ông  đang nghĩ  đến   - Thơ như lời vợ tiễn chồng. Khó mà nhận ra đó
 những bước đi của bạn bè.   là lời của những người bạn cùng tâm huyết. Đôi bạn
 Cụ Hà Toán kể:   xa nhau có lẽ vì không tiện đi cùng. Xa về đường đi
 - Cầu Hữu Biệt bắc cạnh núi Độc Lôi - chắc là   mà gần về lòng yêu nước.
 nơi các anh đã đi qua.    Cùng các bạn tiễn cụ Phan ra đi nhưng rồi ông
 Cụ đưa mắt nhìn xuống đó, phía đường xuyên cầu   Sắc ở lại. Và kia, trên án thư trước mặt ông vẫn còn
 đi xuống Vinh để rồi vào Nam ra Bắc mà nhớ lại:   bức công văn của bộ Lại.

 - Với lớp người như chúng tôi, cứ mỗi lần nhìn   Đi làm quan hay làm gì bây giờ? Hiểu thế nào
 thấy cầu Hữu Biệt là nhớ lại những tích truyện,   đây nỗi lòng  của  ông Phó bảng. Nhìn ra,  ảnh
 những buổi tiễn đưa, những lời xướng họa. Có bài   hưởng của ngọn cờ Cần Vương coi như đã hết mà
 thơ như bài cụ Bảng Sắc tiễn cụ Phan xuất dương   một ngọn cờ mới thì chưa xuất hiện. Giải phóng
 thì chúng tôi nhớ nhập tâm. Bài thơ không nói   dân tộc, đó là yêu cầu bức thiết của lịch sử. Phan
 đến yêu nước chống Tây gì cả mà hồi đó chúng tôi   Bội Châu và Phan Chu Trinh đều cùng vươn lên
 cứ phải  đọc giấu,  đọc lén. Phải  đọc giấu không   đáp ứng nhưng mỗi người nghĩ một cách. Khi con
 phải vì đó là thơ của thân sinh đồng chí Nguyễn   đường cứu nước còn đang phải mò mẫm thì một số
 Ái Quốc mà chính vì bản thân bài thơ. Giấu đi mà   sĩ phu tạm thời giữ thái độ bất hợp tác với giặc và
 đọc, thế mà thơ cứ lan đi rất nhanh, một phần vì   cung cách của việc bất hợp tác cũng thật phong
 bài thơ thật gọn, thật dễ nhớ. Bài thơ có nhiều   phú, tế nhị. Bà con làng Sen to  nhỏ bảo nhau:

 cách dịch. Chúng tôi cứ diễn Nôm thành ca dao   “Người ta làm quan cốt vinh thân, còn ông Bảng
 thế này:        đi làm quan là để che thân”.
 Độc Lôi dừng gót nơi đây   Con đò chở Phan Bội Châu và các đồng chí của
 Mé tây Hữu Biệt, cầu này tiễn anh   cụ lại nhổ sào rời bến Sa Nam mà xuôi về ngã ba
 Tay vin chéo áo ngọn ngành   chợ Tràng . Tháng bảy mùa thu. Nước thu trong
                            1
 Mưa đơn, gió kép ta đành xa nhau.   xanh và trời thu lồng lộng. Cụ đã cho bác lái cất bớt
 Nhiều cụ sính thơ họ nói bài này ý tứ nằm ngoài   ___________
 chữ nghĩa. Có hiểu hoàn cảnh của quê hương đất   1. Theo Phan Bội Châu niên biểu, Nxb. Văn Sử Địa,
 nước lúc ấy mới biết được ý của người làm thơ.   Hà Nội, 1957.

    79           80
   77   78   79   80   81   82   83   84   85   86   87