Page 146 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

tàn bạo, ghê tởm và vô nhân tính ấy, khoảng 10 năm sau, được Anh kể lại và gọi
1
đó là “Hành hình kiểu Linsơ” .
Qua các nước thuộc địa, đến đâu Anh cũng thấy hai cảnh sống trái ngược

nhau, một bên là cuộc sống khổ cực của người dân thuộc địa, một bên là cuộc sống
thừa thãi với sự thống trị tàn bạo của những kẻ thực dân, qua đó, Anh hiểu thêm
thực chất của cái gọi là “sứ mệnh khai hóa văn minh” của các nước đế quốc.
Như vậy, với cách đi bằng con đường lao động trực tiếp, tuy đầy khó khăn,
thử thách, hiểm nguy nhưng đã giúp Nguyễn Tất Thành có điều kiện tiếp xúc
gần gũi với nhân dân lao động trên thế giới. Đây là một yếu tố quan trọng giúp
Anh hiểu rõ hơn, đầy đủ và sâu sắc hơn về chủ nghĩa đế quốc và những giá trị
của độc lập, tự do. Đồng thời, đây cũng là tiền đề để Anh có những nhận xét,
đánh giá đúng đắn về bản chất chủ nghĩa thực dân và vai trò của thuộc địa, làm
cơ sở đề ra đường lối đúng đắn cho cách mạng Việt Nam sau này.
Thứ ba, sáng tạo về đích đi. Thông thường, ở trong nước, tâm lý chung của
người lao động có mong muốn trở thành một vị quan nhỏ, viên chức, hoặc là

ông đồ làng, hay một chủ tiệm ở chợ quê để thoát khỏi cảnh lao động khổ cực.
Nếu có điều kiện ra nước ngoài, đường mòn của thanh niên du học sang Pháp là
gắng sức đạt được bằng cấp chuyên môn; cho dù mình không được gia đình gửi
tiền, vẫn có thể vừa đi làm, vừa đi học nhằm đạt được mục tiêu đó.
Song, với Nguyễn Tất Thành thì khác. Từ một thầy giáo tại trường Dục
Thanh trở thành thuỷ thủ Văn Ba, Nguyễn Tất Thành muốn đến tận nơi đã sinh
ra tư tưởng “Tự do - Bình đẳng - Bác ái”, người thanh niên ấy đã chọn hướng
sang phương Tây với mong muốn thiết thực: “Tôi muốn đi ra ngoài, xem nước
Pháp và các nước khác. Sau khi xem xét họ làm như thế nào, tôi sẽ trở về giúp
2
đồng bào chúng ta” . Quyết định này, về sau Người nhắc lại: “Nhân dân Việt
Nam, trong đó có cụ thân sinh ra tôi, lúc này thường tự hỏi ai là người sẽ giúp
mình thoát khỏi ách thống trị của Pháp. Người này nghĩ là Nhật, người khác lại
nghĩ là Anh, có người lại cho là Mỹ. Tôi thì thấy phải đi ra nước ngoài để xem
3
cho rõ” .
Điều đó cho thấy, quyết định của Nguyễn Tất Thành đã thể hiện tính mục
đích rõ ràng và có định hướng cụ thể. Trong hành trình cứu nước, Nguyễn Tất
Thành chấp nhận cuộc sống của người lao động làm thuê. Đối với Anh, đó chỉ là
phương tiện nhằm thực hiện mục đích. Động cơ thúc đẩy Anh hành động là tìm
một hướng đi mới cho sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam. Ý nghĩ này xuất
hiện ở Anh rất sớm, như sau này Người nói: “Khi tôi độ mười ba tuổi, lần đầu
tiên tôi được nghe ba chữ Pháp: Tự do, Bình đẳng, Bác ái... Và từ thuở ấy, tôi rất
__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 330-336.
2. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb. Văn nghệ, Hà
Nội, 1955, tr. 13.
3. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Sđd, t. 1, tr. 30.

144