Page 155 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Nỗi suy tư về vận mệnh đất nước, sự nung nấu trong tâm can các cụ, cũng
là sự trăn trở đối với Nguyễn Tất Thành. Nội dung những cuộc đàm đạo đã ảnh

hưởng mạnh mẽ tới quá trình phát triển tư tưởng yêu nước và chí hướng cứu
nước của Nguyễn Tất Thành, góp phần quan trọng để Người lựa chọn con
đường sẽ đi sau này.
Sau này, khi trả lời phỏng vấn của nhà báo Mỹ Anna Louise Strong, Người
đã nói: “Những người Việt Nam, trong đó có ông cụ thân sinh ra tôi, lúc này

thường tự hỏi nhau rằng ai là người sẽ giúp mình thoát khỏi ách thống trị của
Pháp. Người này nghĩ là Nhật. Người khác nghĩ là Anh. Có người khác nữa nghĩ
1
là Mỹ. Tôi thì thấy phải đi ra nước ngoài để xem cho rõ” .
Cuối năm 1905, Nguyễn Tất Thành theo học Trường tiểu học Pháp - Việt ở
Vinh. Tại ngôi trường này, lần đầu tiên người thiếu niên Nguyễn Tất Thành được
tiếp xúc với khẩu hiệu của cuộc đại Cách mạng Pháp 1789: “Liberté, Égalité,
Fraternité” (Tự do - Bình Đẳng - Bác ái). Lý tưởng cao đẹp của đại Cách mạng
Pháp được trưng bày trang trọng nơi trường học, nhưng Nguyễn Tất Thành thấy
thái độ người Pháp đối với học sinh, nhất là thực trạng xã hội bấy giờ lại hoàn
toàn trái ngược. Anh nảy sinh hoài bão muốn đến tận nơi đã khởi xướng ba chữ:
“Tự do - Bình Đẳng - Bác ái” để tìm ra bản chất vốn có của nó. Bởi vậy, anh từ

chối con đường Đông Du sang Nhật do cụ Phan Bội Châu kêu gọi.
Tháng 5/1906, Nguyễn Tất Thành theo cha vào Huế lần thứ hai. Đây là
sự dịch chuyển từ văn hóa làng ra văn hóa kinh đô có ý nghĩa hết sức đặc biệt

đối với Người. Lúc bấy giờ, Huế là thủ phủ của Nam triều và Chính phủ bảo
hộ ở Trung kỳ. Đầu thế kỷ XX, Huế đã và đang được tắm mình trong làn sóng
“Tân thư, Tân văn” và hội tụ nhiều nhân sĩ, trí thức yêu nước, thức thời.
Người được trực tiếp trải nghiệm nền giáo dục Pháp nói riêng và nền văn
minh Pháp nói chung.
Tại đây, Nguyễn Tất Thành được học Trường Tiểu học Pháp-Việt Đông

Ba. Đến vùng đất mới này, Người vừa tiếp thu giáo dục Nho học truyền thống,
vừa bước đầu tiếp cận văn hóa, giáo dục mới thông qua học tiếng Pháp và tiếp
xúc với những người ngoại quốc. Được học thầy giáo tân học Lê Văn Miến,
thầy thường giành thời gian nói chuyện với học trò về nền dân chủ và văn minh
phương Tây. Nhờ ảnh hưởng từ thầy Miến - tấm gương sáng về chí khí, cốt

cách người trí thức nước Nam mà hoài bão sang phương Tây của Nguyễn Tất
Thành ngày càng lớn, thúc giục Người sớm thực hiện khát vọng ra đi tìm đường
cứu nước.
Tư duy của Người lúc này phát sinh ý tưởng rất độc đáo, đó là muốn đi

__________
1. Ba lần nói chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo Nhân dân, số ra ngày 18/5/1965.

153