Page 156 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 156
sang phương Tây để khảo sát, nghiên cứu, học tập văn minh của nhân loại, rồi
trở về Việt Nam để giúp đồng bào giải phóng dân tộc. Có thể nói rằng, ở Việt
Nam, trước Nguyễn Tất Thành chưa có ai có được tư duy này. Đây cũng là một
hành trang quan trọng để Người quyết định Tây du năm 1911.
Năm 1923, trả lời phỏng vấn của nhà báo, nhà thơ Liên Xô Osip
Mandelstam, Người nói: “Khi tôi độ mười ba tuổi, lần đầu tiên tôi được nghe ba
chữ Pháp: Tự do, Bình đẳng, Bác ái. Đối với chúng tôi, người da trắng nào cũng
là người Pháp. Người Pháp đã nói thế. Và từ thuở ấy, tôi rất muốn làm quen với
1
nền văn minh Pháp, muốn tìm xem những gì ẩn đằng sau những chữ ấy” . Như
vậy, hoài bão sang tận nước Pháp ở phương Tây xa xôi của Nguyễn Tất Thành
đã chớm nở, manh nha trên quê hương Nghệ An.
3. Truyền thống và bối cảnh quê hương, đất nước
Trước lúc Tây du, truyền thống và bối cảnh quê hương Nghệ-Tĩnh là hành
trang quan trọng để người mang theo. Nghệ-Tĩnh là vùng đất giàu truyền thống
anh dũng, bất khuất xuyên suốt sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc.
Đây cũng là nơi nuôi dưỡng nhiều anh hùng có công dẹp loạn, đánh đuổi ngoại
xâm như Mai Thúc Loan, Lý Nhật Quang, Nguyễn Biểu, Đặng Dung, Nguyễn
Xí, Phan Đà, Nguyễn Cảnh Hoan… sản sinh nhiều lãnh tụ chống Pháp như Trần
Tấn, Đặng Như Mai, Phan Đình Phùng, Nguyễn Xuân Ôn….
Năm năm đầu đời, Người sống ở quê hương, lớn lên với truyền thống hiếu
học, yêu lao động, tình nghĩa, anh dũng đánh giặc, bất khuất trước kẻ thù. Tại
đây, Người được chứng kiến cảnh lầm than của nhân dân và thấm thía về thân
phận khổ đau của đồng bào. Đó là thuế khoá nặng nề, dân bị bắt đi lính, đi làm
phu, làm đường từ Cửa Rào đi Xiêng Khoảng (Lào). Những cuộc ra đi ấy hầu
hết không có ngày về, nhân dân lầm than, ai oán.
Thời gian học tập ở Trường tiểu học Pháp - Việt Đông Ba đã giúp Nguyễn
Tất Thành mở rộng tầm nhìn và thêm nhận thức mới. Từ đây, Người rút ra bài
học lớn trước khi trường chinh vào phía Nam để đi nước ngoài tìm đường cứu
nước, cứu dân.
Ở Huế, Người còn chứng kiến quan lại, binh lính Pháp ngang ngược và tàn
bạo, nhất là đối với nhân dân. Các quan người Việt đe dọa, hạch sách người dân
nhưng khúm núm, rụt rè trước người Pháp. Các tầng lớp nhân dân lao động lầm
than, tủi cực, ai oán. Rồi cả những đứa trẻ mồ côi, nghèo khổ lang thang trên
đường phố…. Từ Huế vào Quy Nhơn, vào Phan Thiết rồi vào Sài Gòn, ở đâu
Người cũng thấy nhân dân lao động bị đọa đày, khổ nhục. Những sự việc này in
sâu vào ký ức của Người. Nguyễn Tất Thành luôn đặt câu hỏi phải làm gì để
giúp đỡ họ, để cứu dân khỏi vòng nô lệ?
__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 1, tr. 461.
154
