Page 159 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Trinh, Phan Bội Châu khởi xướng đã giúp Nguyễn Tất Thành rút ra được những

bài học kinh nghiệm.
Phan Bội Châu sang Nhật tìm con đường cứu nước với hy vọng dựa vào
“người anh cả da vàng”. Nguyễn Tất Thành khâm phục tài năng, hoài bão
của cụ Phan, “bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, được 20
1
triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng” . Nhưng Người nhận thấy tư
tưởng dựa vào Nhật của cụ giống hành động “đuổi hổ cửa trước, rước beo
cửa sau” vì Nhật lúc này tuy “đồng văn, đồng chủng, đồng châu” nhưng
không “đồng bệnh tương lân”.
Phan Châu Trinh hướng theo xu hướng cải cách dân chủ tư sản nhằm “khai

dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh” nhưng tư tưởng lại dựa vào Pháp. Nguyễn Tất
Thành thấy hoạt động của cụ góp phần thức tỉnh lòng yêu nước của nhân dân,
nhưng về phương pháp “cụ Phan Châu Trinh chỉ yêu cầu người Pháp thực hiện cải
2
lương..., điều đó là sai lầm, chẳng khác gì đến xin giặc rủ lòng thương” .
Những con đường cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh nêu

trên, tuy xu hướng có khác nhau nhưng thực chất đều là theo chủ nghĩa dân chủ
tư sản. Tư tưởng này, đối với Việt Nam còn mới mẻ, tiến bộ nhưng trên trường
quốc tế, nó đang sa lầy vào sự lỗi thời và phản động.

Thứ tư, Nguyễn Tất Thành gửi gắm niềm tin chắc thắng ở nhân dân
Bằng những năm tháng trải nghiệm thực tiễn ở quê hương Nghệ An, các
tỉnh Trung kỳ, rồi sau này dạy học ở Phan Thiết, Nguyễn Tất Thành thương cảm
trước nỗi thống khổ của nhân dân, đồng thời, Người còn nhận thấy sự bất khuất,
yêu nước từ sâu thẳm tâm can họ. Từ việc tìm hiểu, nghiên cứu các phong trào

yêu nước của các chí sĩ yêu nước của dân tộc cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX,
Người tin chắc về tinh thần không cam chịu cúi đầu làm nô lệ suốt đời của nhân
dân. Họ sẵn sàng vùng dậy đấu tranh khi được sự dẫn dắt chân chính, khi thấy
niềm tin, thấy ánh sáng chiến thắng phía trước. Bằng chính niềm tin vào sức
mạnh của nhân dân khi có ánh sáng chân lý, Người khẳng định rằng: “Đằng sau
sự phục tùng tiêu cực, người Đông Dương giấu một cái gì đang sôi sục, đang
3
gào thét và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm, khi thời cơ đến” .
Năm 1911, trải qua thời gian hơn 20 năm sống và học tập, tiếp thu từ thực
tiễn của đất nước, từ việc được giáo dục nền văn hóa phương Đông truyền thống
của dân tộc đến việc được tiếp xúc với văn hóa phương Tây với trào lưu tư
tưởng mới đã nuôi dưỡng hoài bão cứu nước cứu dân và đưa đến quyết định lịch

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 2, tr. 185.
2. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Sđd, tr. 14.
3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 40.

157