Page 154 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 154
Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân… Trong xã
1
hội không gì tốt đẹp, vẻ vang bằng phục vụ cho lợi ích nhân dân” .
2. Nền tảng giáo dục
Lúc lên 10 tuổi, Nguyễn Tất Thành được thầy Vương Thúc Quý truyền dạy
tư tưởng yêu nước thương dân, chí làm trai phải lập nghiệp với muôn dân và
được học về đạo lý của Khổng Tử từ các bậc sư phụ.
Khi Nguyễn Tất Thành đến nhà thầy Vương Thúc Độ, thấy trên xà nhà viết
câu: “Thao tâm cần khổ, hảo ái nhân quần”. Nguyễn Tất Thành hỏi thầy Vương
Thúc Độ về ý nghĩa và được thầy giảng giải rằng: Thao tâm là kiên trì về tâm trí,
cần khổ là siêng năng, chịu khổ trong cuộc sống, hảo ái nhân quần là có lòng tốt
yêu thương nhân dân. Ở đời, con người có làm được như vậy thì mới mong lập
được sự nghiệp lớn. Thầy Độ ghi yêu cầu này để nhắc nhở mình, nhắn nhủ mọi
người hằng ngày phải kiên trì trong học tập, nhẫn nại trong cuộc sống để gặt hái
được kết quả tốt đẹp hơn.
Hàng chữ Hán đơn giản, được chủ nhà giải thích dễ hiểu đã gợi ý cho cho
Nguyễn Tất Thành ý thức nếu biết kiên trì suy nghĩ trong học tập và siêng năng,
chịu khổ trong cuộc sống, thì sẽ trở thành con người hữu ích cho xã hội.
Khi được học với cụ Hoàng Phan Quỳnh, Nguyễn Tất Thành thấy trên
tường lớp học có hàng chữ: “Tiên học lễ, hậu học văn”, đã mạnh dạn hỏi: “Thưa
thầy, lễ quan trọng như thế nào mà phải học trước khi học văn?”. Thầy Quỳnh
giảng nghĩa rằng: “Học văn là để bổ sung kiến thức, nhưng muốn kiềm chế được
dục vọng tầm thường của bản thân mình thì phải học lễ. Ai muốn nên thân
người, thì phải có lễ để rèn luyện bản thân, kiềm chế được dục vọng tầm thường,
để vươn lên trong cuộc sống. Nếu ai đó có được chút nhân đức là do họ có lễ
nghĩa vậy”. Được thầy ân cần truyền dạy đạo lý, Nguyễn Tất Thành bắt đầu
nhận thức được trước tiên phải học lễ, tức là học cách làm người.
Những giáo lý đó kết hợp với sự thân giáo hàng ngày của thân mẫu đã thấm
dần vào ký ức thời niên thiếu của Người, rồi được hoàn thiện dần theo thời gian
và môi trường sống sau này.
Người còn nhận thức được về thời cuộc lúc bấy giờ qua các cuộc bàn luận
về thời cuộc giữa cụ Sắc và các sĩ phu yêu nước đương thời. Nguyễn Tất Thành
luôn khắc sâu hình ảnh cụ Sắc cùng các sĩ phu lao tâm, khổ tứ bàn luận, mong
giải đáp câu hỏi lớn: Tại sao các cuộc khởi nghĩa của Phan Đình Phùng, Nguyễn
Xuân Ôn, Lê Doãn Nhạ... trên quê hương Nghệ-Tĩnh, kể cả các cuộc khởi nghĩa
ở đất Bắc như Nguyễn Thiện Thuật, Nguyễn Quang Bích, Hoàng Hoa Thám,...
rất sôi nổi và oanh liệt, nhưng kết cục đều không thắng lợi được?
__________
1. Đỗ Hoàng Linh, Nguyễn Văn Dương, Chuyện kể về thời niên thiếu của Bác Hồ, Nxb. Văn hóa
Thông tin, Hà Nội, 2008, tr. 133.
152
