Page 168 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Hồ Chí Minh không chỉ kế thừa truyền thống cách mạng xã hội chủ
nghĩa năm 1917, chọn chủ nghĩa Lênin, vì đó là chủ nghĩa chân chính nhất,
chắc nhất, cách mạng nhất, mà còn tiếp thu tinh hoa của những cuộc cách

mạng tư sản để tạo ra “một chủ nghĩa cộng sản tôn trọng cá nhân, biết khóc,
1
biết cười, biết ngâm vịnh” .
Những dẫn chứng nêu trên cho thấy việc Hồ Chí Minh khai thác giá trị
nhân văn Đông - Tâyđã khẳng định tinh thần và sức mạnh sáng tạo vô tận của
con người. Tư tưởng nhân văn, dân chủ, nhân quyền của triết học duy vật thế kỷ
XVIII đã dẫn tới khái niệm “Tiến bộ” gắn với “Thế kỷ Ánh sáng”, làm nên cuộc
Đại Cách mạng Pháp năm 1789, cuộc cách mạng triệt để nhất lúc bấy giờ, tấn
công vào chế độ phong kiến và giáo hội. Hồ Chí Minh tâm sự với Jean
Lacouture: “Một dân tộc như dân tộc Pháp của ông, một dân tộc đã đem lại cho
thế giới nền văn học của tự do, sẽ luôn luôn thấy ở chúng tôi những người bạn,
dù dân tộc ấy có làm gì chăng nữa. Chao ôi! Nếu ông biết được là hàng năm, tôi
say sưa đọc Huygo và Michelet đến thế nào! Những tiếng nói ấy không ai có thể

làm được, đó là tiếng nói của dân chúng các ông, giống như dân chúng tôi, y hệt
2
như anh em” .
Bộ trưởng các quân chủng Pháp Edmond Michelet sáng suốt khi nhận
định về sắc thái chính kiến của Hồ Chí Minh: “Đó là một người cộng sản theo
lý tưởng… Tôi thấy ông dường như luôn luôn chịu ảnh hưởng của tác giả lớn
của ông là Mác, chắc chắn là cả Lênin nữa… Nhưng trong ông có Jaurès …
Ông là người đã chọn chủ nghĩa cộng sản, đúng thế, nhưng có một chủ nghĩa
nhân văn sâu sắc… Tôi cho là trong thế giới Cộng sản, chắc chắn ông là một
trong những người chấp nhận cách mạng Cộng sản chủ nghĩa, phải!... nhưng
3
trong tự do” .
Tính chất độc đáo của tư duy phương Đông, một tư duy được đánh dấu bởi
hoài bão tìm kiếm tính thống nhất của vũ trụ, hài hòa giữa những mâu thuẫn,
trực giác và tính tổng hợp kết hợp nhuần nhuyễn với tính độc đáo của tư duy
phương Tây là phương pháp phân tích lý tính, nhất phân tích duy vật biện chứng
mácxít trong Hồ Chí Minh làm cho chủ nghĩa nhân văn, nhân đạo của Người
đậm tư tưởng của Mác về tự do cá nhân là điều kiện cho tự do của tất cả mọi
người. Đồng thời, nó cũng phủ nhận lời tiên tri thấm nhuần huyền thoại của
Kiplinh: “Ôi! Đông là Đông, Tây là Tây, hai bên sẽ không bao giờ gặp nhau”.
Ngược lại: “Phương Đông và phương Tây, quốc gia và quốc tế, hành động và thi
ca, truyền thống và cách mạng, lý tưởng và tình cảm, Hồ Chí Minh đã giải quyết
những mâu thuẫn ấy một cách biện chứng tuyệt vời. Đúng như triết gia Pháp

__________
1. Hữu Ngọc, Phác thảo chân dung văn hóa Pháp, Sđd, tr. 21.
2. Hữu Ngọc, Phác thảo chân dung văn hóa Pháp, Sđd, tr. 22.
3. Hữu Ngọc, Phác thảo chân dung văn hóa Pháp, Sđd, tr. 21.

166