Page 342 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

báo Le Paria là vì công lý, sự thật và vì sự tiến bộ, nhằm “xóa bỏ khoảng cách
giả tạo” giữa các thuộc địa.
Ngày 29/1/1922, Nguyễn Ái Quốc và Ban Chấp hành Hội Liên hiệp thuộc

địa họp quyết định thành lập Hội hợp tác báo Le Paria. Theo tài liệu tuyên
truyền của Hội hợp tác báo Le Paria ngày 10/2/1922 do chính quyền Pháp thu
giữ được, để chuẩn bị xuất bản tờ báo số đầu tiên, tại Pari, Nguyễn Ái Quốc viết
một bức thư ký tên dưới danh nghĩa “Thủ quỹ phụ cùng với Stêphany”, Người
thay mặt Hội đồng quản trị và thủ quỹ chính nói lên những lời tâm huyết, cổ vũ
những người “đồng chí thân mến” “tham gia vào Hội hợp tác báo Le Paria hoặc
đặt mua báo Le Paria”:
“Chẳng cần nhấn mạnh đến sự khẩn cấp phải cho ra tờ báo này. Các bạn ta
ở chính quốc bắt đầu cảm thấy cần phải thay đổi tình hình hiện nay ở các thuộc
địa. Nhưng do chỗ không có tư liệu, họ chờ mãi mãi hoặc hành động chẳng chắc
chắn gì. Trong cả hai trường hợp, có nguy cơ họ làm hại phong trào chung để
thiết lập lại công lý trong nhân dân các thuộc địa.

Về phía mình, các dân tộc ở thuộc địa tiếp tục tưởng rằng nhân dân Pháp
luôn luôn là những viên chức hoạnh họe và chẳng có lòng xót thương này hay là
những tên thực dân mà chương trình là bóc lột vật và người ở thuộc địa. Tiếng
nói của những cựu chiến binh người bản xứ, đã từng đau khổ bên cạnh những
“người lông lá xồm xoàm” ở Pháp, lại càng bất lực để ngăn họ khỏi tin rằng mọi
binh sĩ cũ của “đại chiến”, - dưới con mắt các vị có chức quyền ở thuộc địa, - là
một người đáng ngờ và là một đối tượng phải kiểm soát đặc biệt nghiêm ngặt.
Các bạn ở mẫu quốc, các đồng chí ở thuộc địa, vì lợi ích của công lý, chân
lý và tiến bộ, cần phải xoá khoảng cách giả tạo dường như chia rẽ các đồng chí.
Tờ Le Paria, là tờ báo đầu tiên nhằm mục đích hoàn thành nhiệm vụ ấy.

Nhiệm vụ đó không dễ dàng, để đạt được thành công, chúng tôi kêu gọi sự
1
tận tâm của các bạn mà chúng tôi biết có thể vượt qua mọi thử thách” .
Tuy nhiên, do số người đóng cổ phần không đủ nên Hội hợp tác báo Le
Paria sau đó không thành lập được. Mặc dù vậy, với sự nỗ lực của Ban Chấp
hành, đặc biệt là Nguyễn Ái Quốc, tờ báo của Hội Liên hiệp thuộc địa vẫn được
ra mắt bạn đọc. Ngày 1/4/1922, Le Paria ra số đầu tiên. Theo báo cáo của mật
thám gửi tới chính quyền Pháp, địa chỉ trị sự của tờ báo từ số 1 đến số 7 đặt tại
ngôi nhà số 16, phố Jacques Callot, quận 6, Pari. Từ số 8 trở đi, địa chỉ trị sự
chuyển đến số 3 Marché des Patriarches. Việc xuất bản báo Le Paria từ đây đã
trở thành một trong những hoạt động, sự kiện quan trọng nhất của Hội Liên hiệp
2
thuộc địa . Bởi thông qua báo Le Paria, nhân dân các nước thuộc địa hiểu được

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 489.
2. Thư của Bộ trưởng Bộ Thuộc địa gửi Toàn quyền Đông Dương, ngày 5/2/1924. Tài liệu lưu tại Bảo
tàng Hồ Chí Minh.

340