Page 425 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

người, tất cả đều có khả năng gia nhập chính quyền thuộc địa. Giám đốc đầu tiên
của Trường là Etienne François Aymonier (1844-1929), là một chuyên gia về đế
chế Khmer ở Campuchia, Thái Lan, Lào và miền Nam Việt Nam. Các học viên

được đào tạo khóa học kéo dài 2 hoặc 3 năm, bao gồm ngôn ngữ, dân tộc học,
luật tục, luật thuộc địa công và tư. Ban đầu, Trường có hai khối đào tạo, một
dành cho học viên người Pháp, một dành cho học viên người bản địa. Mặc dù
vậy, khối học viên người bản xứ ngày càng bị thu hẹp dần từ trước Chiến tranh
1
thế giới thứ nhất cho đến năm 1927 thì biến mất hẳn .
Sau Aymonier, năm 1926, việc quản lý Trường được giao cho một giáo sư
trẻ, chuyên gia về các vấn đề giáo dục, Georges Hardy (1884-1972). Là một học
giả dày dạn kinh nghiệm, Georges Hardy đã thành lập các lớp học dự bị cho
Trường Thuộc địa tại các trường trung học Louis-le-Grand, Chaptal và Henri IV.
Sau khi Georges Hardy kết thúc việc quản lý vào năm 1934, Trường Thuộc địa
đã trở thành “Trường Quốc gia Pháp ở hải ngoại” nhưng học viên trường vẫn
gọi bằng cái tên quen thuộc, “Colo”.

Năm 1959, ENFOM trở thành Viện nghiên cứu hải ngoại (Institut des
Hautes Études d'Outre-Mer, IHEOM), nhằm đào tạo các giám đốc điều hành từ
các quốc gia Châu Phi và Mađagátxca, thành viên của Cộng đồng Pháp ngữ.
Năm 1966, IHEOM được cải tổ để trở thành Viện Hành chính công quốc tế
(Institut international d'administration publique, IIAP) và cuối cùng được tích
hợp vào Trường Hành chính quốc gia (École nationale d'administration) vào
năm 2002.
Như vậy, rõ ràng Trường Thuộc địa được thành lập để đào tạo các quan
chức phục vụ cho chính quyền ở các nước thuộc địa Pháp. Song số lượng học
viên người bản xứ được lựa chọn vào học là vô cùng ít ỏi. Tính từ giữa năm

1885 đến Thế chiến thứ nhất, chỉ có 146 học viên là người Đông Dương, tức
2
trung bình mỗi năm chỉ chọn được 5 người .

3. Mấy ý kiến

Các nhà nghiên cứu đã có nhiều lý giải tại sao một thanh niên như anh
Nguyễn Tất Thành, rõ ràng có tư tưởng chống đối chủ nghĩa thực dân Pháp
đối với đất nước mình, với hành trang ra đi là giấc mơ tìm kiếm con đường
giải phóng cho dân tộc, lại muốn vào học tại một trường thuộc địa để phục vụ
cho nước Pháp. Một số còn nghi ngờ về mục đích xuất dương của Nguyễn Tất
Thành, cho rằng đó có thể là sự chấp nhận hy sinh chủ nghĩa yêu nước thời
tuổi trẻ để đổi lấy sự nghiệp viên chức có phần sáng sủa hơn (nếu được nhận

__________
1. Theo Alain Ruscio, Hồ Chí Minh: Những bài viết và những cuộc tranh đấu, Sđd, tr. 29-30.
2. Vũ Ngự Chiêu, Nguyễn Thế Anh, Một ngôi trường khác cho Nguyễn Tất Thành, Sđd,
tr. 117-118.

423