Page 574 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

chỉ nhằm thực hiện ý chí tối cao đó”. Nói cách khác đó là sự phân định, phân
công về chức năng, nhiệm vụ giữa các nhánh quyền lực để nhằm thực hiện tốt
nhất ý chí chung của nhân dân.

Thứ hai, tư tưởng về pháp luật - công cụ thực thi quyền lực trong nhà
nước pháp quyền
Trong nhà nước, pháp luật là công cụ cơ bản để bảo vệ quyền tự do, bình
đẳng cho con người, chống lại sự xâm phạm từ phía nhà nước và các công dân
khác. Từ thời Hy Lạp cổ đại, trong tác phẩm Cộng hòa, Platon đã cảnh báo:
“Tôi nhìn thấy sự sụp đổ nhanh chóng của Nhà nước ở nơi nào mà pháp luật
không có hiệu lực và nằm dưới quyền của một ai đó. Còn ở nơi nào mà pháp
luật đứng trên các nhà cầm quyền và các nhà cầm quyền chỉ là nô lệ của pháp
1
luật thì ở đó tôi thấy có sự cứu thoát của nhà nước” . Để pháp luật phát huy
được vai trò to lớn trong việc quản lý xã hội, theo Rousseau, việc xây dựng pháp
luật phải có sự tham gia trực tiếp của nhân dân bởi “dân chúng tuân theo luật
phải là người làm ra luật”. Luật pháp cần phải xác lập được địa vị bình đẳng

“không ai được đứng trên luật, kể cả vị nguyên thủ vì ông ta chỉ là một thành
viên của nhà nước, do nhân dân trao quyền”.
Còn Montesquieu cho rằng pháp luật cần phải phù hợp với bản chất của
mỗi chính thể, điều kiện vật chất (khí hậu, đất đai), điều kiện tinh thần (phong
tục, tập quán, tâm linh, tôn giáo) và điều kiện kinh tế - xã hội (kinh tế, thương
mại, dân số) và cách soạn thảo luật cần phải ngắn gọn, rõ ràng, giản dị; luật pháp
phải trong sáng và người lập pháp phải vô tư để không ghi tham vọng của mình
vào tác phẩm luật.
Thứ ba, tư tưởng về công dân - chủ thể nắm quyền lực trong nhà nước
pháp quyền

Trong nền cộng hòa, nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước, số đông
đứng ra cai trị: dân vừa là vua, vừa là thần dân, có quyền và nghĩa vụ công dân.
Song, để giúp dân chúng thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình thì cần phải
thông tin đầy đủ cho dân chúng. Công dân cũng cần có đạo đức chính trị, có tinh
thần thượng tôn pháp luật, có lòng yêu mến sự bình đẳng, yêu mến dân chủ, bởi
khi ấy người ta chỉ có một tham vọng duy nhất là được giúp ích Tổ quốc nhiều
hơn, hạn chế ước vọng thu vén riêng cho gia đình, khuyến khích tình cảm ước
mong cho Tổ quốc giàu có, thừa thãi…
Mặc dù không trực tiếp đề cập đến thuật ngữ nhà nước pháp quyền, xong
với những quan điểm về phân quyền, luật pháp và dân chủ, các tác giả đã đặt
nền tảng cho việc thiết kế mô hình nhà nước pháp quyền, đề cao tinh thần

thượng tôn pháp luật trong tổ chức và hoạt động của nhà nước, đảm bảo tự do

__________
1. Võ Thái Bình, Tư tưởng pháp quyền - Phát hiện vĩ đại của nhân loại, theo website
www.truongchinhtribentre.edu.vn, ngày 27/6/2017.

572