Page 615 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

con đường cách mạng mới. Đây chính là điều kiện, tiền đề thúc đẩy Nguyễn Tất
Thành đi ra nước ngoài làm một cuộc khảo sát đầy gian truân, công phu để rồi
đến với chủ nghĩa Lênin và tìm thấy ở đó con đường cứu nước đúng đắn, phù

hợp cho dân tộc ta.

2. Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc tiến hành khảo sát, nghiên cứu,
tìm hiểu cách làm của các nước

Hồ Chí Minh ra đi khảo sát thế giới, tìm đường cứu nước, trước tiên Người
đến nước Pháp, nơi đã sản sinh ra tư tưởng Tự do, Bình đẳng, Bác ái; tiếp tục
đến nhiều nước ở châu Âu, châu Phi, châu Mỹ; sống và hoạt động với những
người dân bị áp bức ở phương Đông và những người làm thuê ở phương Tây.
2.1. Người đến Pháp và đi qua nhiều nước
Ngày 5/6/1911, tàu Amiran Latusơ Tơrêvin (Amiral Latouche Tréville) rời
bến cảng Sài Gòn đi Mácxây mang theo người thanh niên Nguyễn Tất Thành
với dáng người mảnh khảnh nhưng có khát vọng vĩ đại là cứu nước, cứu dân.
Với công việc là phụ bếp trên tàu, hằng ngày Văn Ba phải làm việc từ 4 giờ sáng,
quét dọn sạch sẽ nhà bếp, sau đó đốt lò, đi khuân than, xuống hầm lấy rau, thịt,

cá, nước đá. Môi trường nhiệt độ làm việc không bình thường: trong bếp thì rất
nóng, ở dười hầm lại rất lạnh. Văn Ba phải vác rất nặng từ dưới hầm trèo lên
những bậc thang khi con tàu đang tròng trành vì sóng biển… Công việc bận rộn,
vất vả suốt ngày như vậy, ngày nào cũng thế, đến 9 giờ tối mới xong, tiền công
1
thì rẻ mạt, bọn chủ tàu trả cho Văn Ba có 45 phrăng mỗi tháng . Ngày 6/7/1911,
tàu cập bến cảng Mácxây. Đây là thành phố cảng lớn nhất nước Pháp và rất sầm
uất, đầu mối giao thông quan trọng của Pháp với các nước Á, Phi, và nhiều nước
châu Âu. Lần đầu tiên Văn Ba đến nước Pháp, thấy Pháp có nhiều cái mới lạ.
Nguyễn Tất Thành ngạc nhiên khi thấy ở Pháp cũng có người nghèo như bên
nước mình, cũng có nhiều tệ nạn, có gái điếm lên tàu làm tiền. Anh thắc mắc tự

hỏi: “Tại sao người Pháp không “khai hóa” đồng bào của họ trước khi đi “khai
2
hóa” chúng ta?” . Văn Ba được bạn rủ vào tiệm cà phê, thấy người bán hàng gọi
Văn Ba bằng “ông” rất lịch sự. Qua nhiều lần tiếp xúc Nguyễn Tất Thành có
3
cảm tưởng “người Pháp ở Pháp tốt, lễ phép hơn người Pháp ở Đông Dương” .
Hình ảnh nước Pháp đã để lại trong tâm trí Nguyễn Tất Thành rất nhiều mâu
thuẫn có kẻ giàu - người nghèo, có kẻ xấu - người tốt, bên cạnh sự xa hoa, thừa
thãi là sự đói khát, rách rưới.
Sau đó Văn Ba lại theo tàu đi vòng quanh châu Phi. Người đã rất xúc động

__________
1. Xem Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh - Tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc
gia Sự thật, Hà Nội, 2018, tr.51.
2. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Sđd, tr.20.
3. Trần Dân Tiên, Những mấu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Sđd, tr.20.

613