Page 617 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

quyền Mỹ lại không muốn nói đến cách mạng, không muốn cho các dân tộc
khác được độc lập, tự do. Theo nhận xét của Nguyễn Tất Thành đó vẫn là cuộc

cách mạng chưa đến nơi. Một cuộc cách mạng chưa thật sự bảo đảm tự do, độc
lập cho tất cả mọi người, mọi dân tộc, đặc biệt là những dân tộc quốc gia nhược
tiểu và người dân thuộc địa, giai cấp bị trị.
Đến Anh
Khoảng giữa năm 1913, Nguyễn Tất Thành từ Mỹ đi Anh, như Người nói
để học tiếng Anh và xem nước tự nhận là “mặt trời không bao giờ lặn” trên đế
quốc của mình như thế nào. Nước Anh cũng mang trong mình mâu thuẫn cơ bản
như ở Mỹ, là mâu thuẫn giữa vô sản và tư sản. Ở Anh tuy không có xung đột
chủng tộc nhưng lại có các cuộc đấu tranh giành độc lập của các nước thuộc địa
trải từ châu Á, châu Phi, châu Mỹ Latinh đến châu Đại Dương và đặc biệt là

cuộc đấu tranh của nhân dân Airơlen từ thế kỷ XIX.
Ở Anh, Nguyễn Tất Thành đã làm những công việc hết sức nặng nhọc và
vất vả như: quét tuyết cho một trường học, làm đốt lò ở trung tâm sưởi ấm của
thành phố Luân Đôn, làm thuê ở khách sạn Cáclơtơn, với công việc là rửa nồi,
chảo, bát đĩa, cốc… Vừa làm, Nguyễn Tất Thành vừa dành dụm tiền để trả tiền
phòng ở, tiền ăn và tiền thuê thày dạy tiếng anh. Ở nước Anh, Nguyễn Tất
Thành đã lao động, học tập rất vất vả và Người đã tham gia Hội những người
lao động hải ngoại (một tổ chức bí mật của những người lao động châu Á trên
đất Anh, có xu hướng tiến bộ, ủng hộ cuộc đấu tranh yêu nước của các nước
1
thuộc địa) . Báo chí Anh đưa tin rất ít về thuộc địa, tin tức về Đông Dương, về
An Nam lại càng hiếm, hầu như không có. Nguyễn Tất Thành hầu như không
biết gì về Đông Dương phải đem người và của để phục vụ đế quốc Pháp trong
Chiến tranh thế giới thứ nhất, không biết số phận của đồng bào mình dưới bon
đạn trên chiến trường Pháp - Đức, cũng như cuộc sống của dân thường và binh
lính Việt Nam trên đất Pháp ra sao.
Những năm tháng sống trên đất Anh, Người đã tích lũy được thêm những
hiểu biết về chế độ chính trị của xã hội tư sản, về đấu tranh giữa giai cấp tư sản,
giữa chính quốc và thuộc địa, đặc biệt Nguyễn Tất Thành đã trang bị cho mình
kiến thức khá vững vàng về tiếng Anh - một công cụ giao tiếp rất quan trọng
trong cuộc sống và đấu tranh chính trị, hoạt động cách mạng. Nhưng ở Anh rất
cách biệt với tình hình trong nước, không nắm được thông tin gì về đất nước
mình, xa những người yêu nước lưu vong, đặc biệt rất khó khăn trong việc đi

sâu tìm hiểu kẻ thù trực tiếp cai trị, bóc lột dân tộc mình.
Từ năm 1911 đến năm 1917, Người đã đi nhiều nước, tìm hiểu các cuộc
cách mạng điển hình trên thế giới; thâm nhập vào phong trào công nhân và cuộc
sống của các dân tộc bị áp bức; quan sát, khám phá nền chính trị của các nước
__________
1. Xem Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh - Tiểu sử, Sđd, tr.60.

615