Page 77 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 77
BÌNH THUẬN TRONG HÀNH TRÌNH TÌM ĐƯỜNG CỨU NƯỚC
CỦA NGUYỄN TẤT THÀNH
ĐẶNG VĂN HƯNG
Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh Bình Thuận
Bình Thuận, mảnh đất cuối cùng của vùng cực Nam Trung bộ, vinh dự và
tự hào là nơi người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã dừng chân, dạy
học tại Trường Dục Thanh, thị xã Phan Thiết trước khi ra nước ngoài trong hành
trình đi tìm đường cứu nước.
1. Bình Thuận những năm đầu thế kỷ XX
Sự thất bại của phong trào Cần Vương (1885-1888) đã chấm dứt thời kì
đấu tranh giành độc lập dân tộc theo khuynh hướng cứu nước phong kiến. Tình
hình Bình Thuận cũng như những nơi khác nói chung trở nên im ắng trong nhiều
năm liền. Tuy vậy, tin tức hoạt động của các phong trào yêu nước theo khuynh
hướng dân chủ tư sản ở miền Bắc và miền Trung lan truyền vào Bình Thuận,
như phong trào Đông Du (1904-1908) với tổ chức Duy Tân Hội do chí sĩ Phan
Bội Châu lãnh đạo, hay phong trào Đông Kinh nghĩa thục (1907) do các sĩ phu
Lương Văn Can, Nguyễn Quyền... phụ trách, ngày càng thu hút sự chú ý của dư
luận, đặc biệt là tầng lớp tiểu tư sản, viên chức tại Bình Thuận.
Cùng thời gian này, một phong trào yêu nước đã thực sự phát huy ảnh
hưởng sâu rộng trên vùng đất Bình Thuận, đó là phong trào Duy Tân (1906-
1908), với nội dung vận động cải cách văn hóa, xã hội, kinh tế, kết hợp động
viên tinh thần yêu nước, do các chí sĩ Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần
Quý Cáp... khởi xướng và chủ trì.
Với vị trí địa lý bản lề có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp, Bình Thuận là mảnh đất giàu truyền thống cách
mạng và là nơi gặp gỡ của các sĩ phu yêu nước để bàn bạc kế sách làm cách
mạng. Năm 1905, ba chí sĩ Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng và Trần Quý
Cáp đã có mặt tại Bình Thuận để tìm những người cùng chí hướng, bàn tính việc
thành lập các công ty, hiệp hội nhằm chấn hưng công nghiệp bản xứ, tuyên
truyền tư tưởng yêu nước, mở mang dân trí cho nhân dân theo chủ trương “khai
dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”. Tại Bình Thuận, các chí sĩ đã tiếp xúc với
75
