Page 73 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

trồng chè, cà phê, cao su xuất khẩu. Lợi nhuận mà các ông chủ Pháp thu được
ngày càng tăng nhanh và tỉ lệ thuận với sự bần cùng của những người lao động.
Nhiều cơ sở ăn chơi mọc lên nhằm phục vụ cho bọn thực dân. Cuộc sống của

người Sài Gòn cũng bị cuốn theo nhịp sống hối hả, tấp nập ở đây. Trên đường
phố, những tên Pháp thực dân nghênh ngang đi lại trước sự căm phẫn của người
Việt Nam. Đối lập với những cảnh đó là hình ảnh lầm than, đói nghèo của người
dân lao động. Những người làm thuê - tiền thân của giai cấp công nhân, có mặt
đông đảo trong các nhà máy xay sát, xưởng cưa, nấu rượu, làm nước đá, xưởng
đóng tàu, sửa chữa ô tô… Cuộc sống của họ rách rưới, lam lũ, làm đủ các nghề
nặng nhọc, kéo xe, bốc vác và sống chui rúc trong các căn nhà lụp xụp, tồi
tàn,…với đồng lương rẻ mạt.
Mặc dù khoảng thời gian dừng chân không lâu, nhưng Sài Gòn đã cung cấp
cho Nguyễn Tất Thành những thước phim rất thật về đời sống cùng cực của
những người dân lao động, về sự lố bịch cũng như chính sách cai trị hà khắc của
chính quyền thực dân. Chính mắt Nguyễn Tất Thành đã chứng kiến thái độ thô

bạo của Người Pháp đối với người Việt Nam, nhất là đối với phụ nữ: “Ngay giữa
chợ Bến Thành ở Sài Gòn - mà người ta bảo là một thành phố Pháp, bọn gác chợ
người Âu cũng không ngần ngại dùng roi gân bò, dùi cui đánh phụ nữ bản xứ để
1
bắt họ tránh khỏi làm nghẽn lối!” . Hay là một sự kiện khác được Người kể lại
sau này: “cũng như công chúng ở tất cả các nước, công chúng Sài Gòn rất thích xi
nê. Vì thế, một đám người dày đặc đã tụ tập trước khách sạn Palaxơ để xem phim,
nào hề Sáclô, nào bọn cao bồi, nào những người “lính quang vinh” lần lượt diễn
trên màn ảnh. Công chúng tràn ngập cả đại lộ, đứng chật cả mặt đường và hè phố.
Lúc bấy giờ ông chủ khách sạn Sài Gòn - Palaxơ không muốn cho người ta đứng
đông trên vỉa hè trước cửa tiệm của ông ta, ông ta liền vung roi mây quất túi bụi.

Bà chủ cũng ra giúp một tay và đánh bừa vào đám đông. Mấy chú trẻ ranh mãnh
không biết làm thế nào mà lại “cướp” được ngọn roi của bà, làm cho mọi người
vỗ tay cười ầm lên. Ông chủ điên tiết chạy lại tiếp viện cho bà chủ. Lần này, ông
cầm một cái ba toong và hùng dũng phang tới tấp xuống đầu người ta, cứ mỏi tay
này thì đổi tay khác. Những người “nhà quê” phải chạy dồn xuống đường; nhưng
vì say sưa với “chiến thắng” của mình, ông người Pháp quý hóa ấy liền hùng hổ
vượt qua đường và cứ tiếp tục vụt túi bụi cái gậy to tướng xuống đầu, xuống vai,
xuống lưng những người dân bản xứ đáng thương ấy. Một em bé bị ông túm lấy
2
và “đả” cho một trận nên thân...” . Những cảnh tượng này đã khắc sâu vào tâm
hồn một người trí thức yêu nước đang khát khao tìm ra con đường cứu nước giải
phóng dân tộc, càng làm những trăn trở từ lâu của Người trở nên nhức nhối và
thôi thúc Người tìm cách lý giải chúng.

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 2, tr. 114.
2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 2, tr. 34-35.

71