Page 74 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Ở Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành đã đi vào đời sống nhân dân trong các xóm
chợ, hòa nhập với cuộc sống của người dân, làm quen với những người cùng
trang lứa trong các Trường Kỹ nghệ thực hành (École pratique d’Industrie),

Trường đào tạo thợ máy Á Đông (École des mécaniciens asiatiques de Saigon).
Không dừng lại ở việc dạy học (như ở ngoài Phan Thiết) - công việc của một
người trí thức, trong thời gian ở Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành còn vừa đi học ở
trường Bá Nghệ, vừa đi bán báo ở khu vực thương cảng để kiếm sống và tìm
hiểu đời sống công nhân, nhân dân lao động cũng như các tàu ra vào cảng Sài
Gòn. Có thể thấy, việc Nguyễn Tất Thành theo học một trường Kỹ nghệ ở Sài
Gòn (trước khi đi ra nước ngoài) là dấu hiệu đầu tiên chứng tỏ Người muốn tiếp
xúc với kỹ thuật phương Tây, cũng như với giai cấp công nhân. Nhà sử học
Charles Fourniau nhận định: “Việc chuyển từ một thầy giáo thành một học sinh
trường kỹ nghệ là một điều kỳ lạ ở một nước vốn khinh rẻ nghề thợ… Cho nên
hình như anh thanh niên cách mạng (Nguyễn Tất Thành) đến với trường kỹ nghệ
không phải để tập sự một nghề nghiệp mà là để tiếp xúc với phương Tây, với kỹ

thuật phương Tây, với những con người tiến hành những kỹ thuật đó, nghĩa là
1
với giai cấp công nhân” . Điều đấy cho thấy nghị lực cũng như sự độc lập chủ
động của cá nhân người thanh niên Nguyễn Tất Thành - dựa vào sức lao động
của chính mình để kiếm sống với phương châm “tôi sẽ làm việc, tôi sẽ làm bất
cứ việc gì sống và để đi”.
Bên cạnh đó, Nguyễn Tất Thành cũng hay đến những cửa hàng ở gần cảng
Sài Gòn, nơi chuyên nhận giặt là quần áo cho các thủy thủ trên tàu Pháp, để tìm
cách xin việc làm trên tàu, thực hiện ước mơ có những chuyến đi xa. Những
công việc này đã giúp Người có điều kiện sống và làm việc như một người công
nhân, một người lao động, từ đó hòa nhập và đồng cảm với đời sống của họ.

Trước khi tìm đường đi sang phương Tây, Nguyễn Tất Thành đã mang
trong mình nhiều trăn trở: đâu mới là con đường thật sự Người nên đi? Trước sự
khủng hoảng về đường lối cứu nước cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, Nguyễn
Tất Thành muốn tự mình tìm con đường cứu nước mới, tự tìm cho mình lối đi
riêng. Khác với các bậc cha anh đã làm, Nguyễn Tất Thành muốn ra nước ngoài
để tìm hiểu nước Pháp - nước đang thực hành “bảo hộ” Việt Nam và các nước
khác để tìm con đường cứu nước mới. Trong một lần trả lời một nhà văn Mỹ,
Người nói: “Nhân dân Việt Nam trong đó có ông cụ thân sinh ra tôi, lúc này
thường tự hỏi nhau ai sẽ là người giúp mình thoát khỏi ách thống trị của Pháp.
Người này nghĩ là Anh, có người lại cho là Mỹ. Tôi thấy phải đi ra nước ngoài
2
xem cho rõ. Sau khi xem xét họ làm ăn ra sao, tôi sẽ trở về giúp đồng bào tôi” .

__________
1. Nguyễn Phan Quang, Nguyễn Ái Quốc ở Pháp (1917-1923), Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội,
2005, tr. 16.
2. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Sđd, t. 1, tr. 30.

72