Page 820 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Với tên Nguyễn Sinh Côn, Nguyễn Tất Thành đã học ở Huế qua các lớp
dự bị (1907-1907), lớp sơ đẳng (1907-1908) ở trường tiểu học Pháp-Việt Đông
1
Ba, học lớp nhì ở trường Quốc học (1908-1909) . Khoảng thời gian Nguyễn
Tất Thành học tập ở Huế cũng là lúc đất nước diễn ra nhiều biến động chính trị:
Phan Bội Châu với Duy Tân hội và phong trào Đông du do ông phát động lan
rộng trong giới sĩ phu và thanh niên; Phong trào Duy Tân, chống thuế bùng
phát ở Trung kỳ từ năm 1906 kéo dài tới năm 1908; Năm 1907, trường Đông
kinh nghĩa thục, đầu tiên mở tại Hà Nội rồi ở một số tỉnh miền Bắc, truyền bá
nhiều tư tưởng mới, cổ động cho phong trào cải cách, dân chủ... Ở Huế,
Nguyễn Tất Thành tiếp thu những kiến thức của văn hóa phương Tây, những tư
tưởng cải cách và chiêm nghiệm về con đường cứu nước của các bậc cha anh.
Tuy vốn tiếng Pháp còn ít ỏi song Nguyễn Tất Thành bắt đầu tiếp xúc với sách
báo Pháp. Kết quả của những tiếp xúc văn hóa đó là một ý tưởng lớn đã hình
thành và dần được bồi đắp: Đi tìm một con đường để học hỏi, để thu hóa
những điều tiến bộ mong có thể giúp ích cho nhân dân, cho đất nước. Quyết

tâm cháy bỏng “Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi” đã nung nấu
trong tình cảm của người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành để dẫn đến
sự kiện ngày 5/6/1911 - chính thức bắt đầu hành trình của Người đi tìm một
2
con đuờng mới cho cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc . Khát vọng giải
phóng dân tộc, giải phóng nhân dân là nguồn sức mạnh nâng bước chân, sưởi
ấm tinh thần Nguyễn Tất Thành trên những chặng đường bôn ba.
Những năm 1911-1917, Nguyễn Tất Thành (với tên là Văn Ba) đã thật sự
sống cuộc sống của một người lao động. Phải làm việc vất vả nhưng anh vẫn
tranh thủ tự học. Tác giả Trần Dân Tiên (Hồ Chí Minh) sau này kể lại: Ở trên
tàu LatoucheTréville “mỗi ngày anh Ba phải làm từ 4 giờ sáng”, “công việc

kéo dài suốt ngày”, “suốt ngày anh Ba đẫm nước, hơi và mồ hôi, mình đầy bụi
than”, buổi tối có hai người lính giải ngũ, về Pháp, tốt bụng, “dạy cho anh đọc
3
và viết” . Khi làm vườn cho ông chủ tàu ở Sainte Adresse, thì “anh học tiếng
4
Pháp với cô sen” .
Đi qua các nước thuộc địa, chứng kiến nhiều cảnh áp bức, nhiều nỗi khổ
cực mà nhân dân các dân tộc khác cũng đang phải chịu đựng như nhân dân Việt
Nam, Người đi đến một nhận thức: Ở đâu cũng có người bị bóc lột và kẻ đi bóc
lột; độc lập của dân tộc, tự do, hạnh phúc của nhân dân không thể trông chờ ở sự
ban phát ơn huệ của những kẻ đi bóc lột mà phải đấu tranh để giành lấy. Qua

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 3, tr. 27-30.
2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 3, tr. 112.
3. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb. Thanh niên, Hà
Nội, 1994, tr. 15, 17.
4. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Sđd, tr. 20.

818