Page 39 - http://tvs.vsl.vn/trienlam
P. 39
vận dụng câu nói ấy như thế này: muốn vực được cũng đậm đà vào khoảng triều đại Lý, Trần hay
đạo thì phải biết cội rễ về quan niệm đạo theo nói cách khác, cộng đồng đã duy trì trật tự trên
cách hiểu của ta. Cội rễ chính là quan niệm phúc dưới dựa trên quan điểm đạo đức và niềm tin vào
đức. Đạo lý của Khổng Mạnh, kết hợp với niềm tin phúc và đức để bảo tồn cộng đồng và cá nhân.
về phúc, đức và truyền thống đạo đức của cộng Trước đây, làng xã chia ra nhiều hạng, xét theo
đồng công xã chính là sự biểu hiện cách tiếp thu lứa tuổi. Hạng giai, từ 18 đến 25 tuổi, hạng lềnh
đầy sáng tạo của cộng đồng người Việt với các
từ 25 đến 30 tuổi, hạng đương niên từ 30 đến 40
quan niệm Nho giáo.
tuổi, từ 50 đến 60 tuổi được xếp vào hạng bô lão.
Thực tế, trật tự "trên dưới" được duy trì chủ
Khi xét các việc trong làng, cần phải có người nắm
yếu dựa vào nền tảng vật chất của xã hội và vai
giữ trọng trách, người ta không dùng hạng giai,
trò lịch sử của giai cấp thống trị phong kiến trong
bởi lẽ lứa tuổi này thừa hăng hái nhưng không có
một giai đoạn nhất định nào đó. Khi sản xuất
không phát triển, giai cấp phong kiến mất hết vai kinh nghiệm; nếu giao cho họ trọng trách thì để
trò lịch sử thì lúc ấy, các quan hệ sẽ "tác loạn". Đó được việc họ có thể làm bằng bất cứ giá nào để
là nguyên nhân của các cuộc khởi nghĩa nông dân thỏa mãn cái ý muốn và khả năng thành công của
dẫn đến sự thay thế một triều đại phong kiến này họ. Hạng lềnh là lứa tuổi đã bắt đầu biết lo đến
bằng một triều đại phong kiến khác. việc làng xã, có chút ít kinh nghiệm nhưng vẫn
Vì thế, duy trì sự cố kết cộng đồng với tinh còn nhiều máu nóng, chưa thông cảm hết với sự lo
thần dân chủ, dựa vào triết lý và quan niệm phúc
lắng của người khác, chưa biết quý những gì đáng
đức sẽ đạt được nền tảng sâu rễ bền gốc. Do đó,
quý trong sinh mạng một con người. Trọng trách
trong quá trình phát triển, vai trò của đạo lý
của làng chỉ giao cho hạng đương niên, lứa tuổi
Khổng Mạnh kết hợp với niềm tin về phúc, đức và
chưa nguội hết nhiệt huyết, lại trải việc đời, biết
truyền thống đạo đức của cộng đồng công xã được
tiến biết lùi sao cho phải lẽ, hiểu thế nào là cái
xem là biện pháp hỗ trợ tích cực về mặt tinh thần
giúp cho cộng đồng cố kết và bình ổn. phúc, cái đức ở đời để xử sự cho hợp lý với người,
Như vậy, truyền thống ứng xử theo trật tự trên với việc.
dưới của người Việt không chỉ là quan niệm của Rõ ràng, trật tự trên dưới trong cộng đồng
Nho giáo mà còn là một sự pha trộn, kết tinh với người Việt không phải chỉ có sự đòi hỏi tuân thủ
tinh hoa dân chủ của đất Việt từ xa xưa, ít nhất một cách khắt khe theo quan niệm Nho giáo mà
37 38
