Page 662 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

quyết định trao tặng huân chương Nghệ thuật và Văn học (Des Arts

et des Lettres) do có những tác phẩm đã được dịch và xuất bản tại
Pháp. Khi quyết định này vừa được công bố (mới công bố thôi, chứ
đến tháng 12 mới trao tặng huân chương) thì phía Việt Nam lập tức
phản đối, một số bài báo phê phán gay gắt theo hướng kết tội phía
Pháp kích động chống Việt Nam. Lại có lời đồn đại, đó là loại “mề
đay Bắc Đẩu Bội tinh” kèm theo khoản tiền thưởng một triệu quan

Pháp và Dương Thu Hương sẽ được nước Pháp nuôi dưỡng suốt đời...
Chuyện bé xé ra to, rồi toác toàng toang thành chuyện “cấm vận văn
hóa Việt - Pháp”...
Trong tình cảnh đó, Ea Sola như bị đặt lên giàn hỏa. Nếu Hạn
hán và Cơn mưa không được dàn dựng thì bao nhiêu công phu suốt
mấy năm lặn lội đi nghiên cứu, sưu tầm, viết dự án, kịch bản, tuyển
chọn diễn viên, vận động tài trợ và lập trình cho vở diễn ở trong
nước, ngoài nước... sẽ là công dã tràng. Vấn đề sẽ không chỉ là văn

hóa nữa, mà còn là kinh tế, tài chính, pháp luật, khi người nghệ sĩ
phải đối diện với tòa án về những hợp đồng biểu diễn tại các liên
hoan nghệ thuật châu Âu bị đổ bể. Và đổ bể theo đó có thể là cả sự
nghiệp của một đời người, biết đâu. Ea Sola cầu cứu các quan chức
có thẩm quyền của Bộ Văn hóa - Thông tin giải nạn, nhưng vô vọng,
chỉ còn biết cầu trời khấn phật...
Chứng kiến sự bối rối cùng cực của Ea Sola, tôi chợt nghĩ tới một

người. Một người có thể giải được cái nạn này. Đó là đương kim Thủ
tướng Võ Văn Kiệt. Từ khi còn ở Thành phố Hồ Chí Minh, ông gần
gũi nhiều anh em văn nghệ sĩ chúng tôi một cách thân tình, bình
đẳng, chân thực. Ông là một nhà lãnh đạo lịch lãm, phong cách ứng
xử văn hóa, trân trọng tri thức và giới trí thức. Với tôi, ông là một
nhà văn hóa bẩm sinh, văn hóa từ trong căn cốt. Ông chịu lắng nghe
ý kiến từ nhiều phía, kể cả những ý kiến trái nghịch, và chịu ủng hộ
cái mới. Nhiều người đã viết về ông ở góc độ này. Tôi coi ông là “người

đánh thức tiềm lực” (và tôi cũng đã viết về ông trong hồi ức Hành
trình thơ Đánh thức tiềm lực, in trên báo Tuổi trẻ số Xuân 2006,

660