Page 147 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

nỗi quần chúng không hiểu. Người phê bình bệnh cán bộ, một nam một nữ, đến nói chuyện. Một
sính dùng tiếng nước ngoài, bệnh vay mượn tiếng đồng chí diễn thuyết mất một giờ. Diễn thuyết
nước ngoài vô lối, bệnh ham nói chữ. Người giải xong, đồng bào vỗ tay hoan hô. Lúc đó Bác ở trong
thích, có những tiếng ta không có sẵn, khó dịch quần chúng. Bác mới hỏi một cô: Có hiểu gì
đúng thì cần phải mượn như: độc lập, tự do, giai không? Cô ta trả lời: Không. Bác lại hỏi một cụ.
cấp, cộng sản..., còn những tiếng ta có lại không Cụ ấy trả lời: Các đồng chí nói rất hay, nhưng tôi

dùng như: xe lửa gọi là “hỏa xa”, máy bay gọi là không hiểu gì cả... Đấy là những kinh nghiệm
“phi cơ”, đường lớn gọi là “đại lộ”, ba tháng không làm không tốt. Bây giờ nói kinh nghiệm làm tốt.
nói mà nói “tam cá nguyệt”, xem xét không nói Ở một lớp huấn luyện khác, có đồng chí Giáp,
mà nói “quan sát”, người ốm gọi là “bệnh nhân”, đồng chí Đồng, đồng chí Hoan phụ trách. Mỗi
giúp đỡ gọi là “tương trợ”, v.v.. Người khuyên: người được chọn đi học như thế, mang theo gạo,
“Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô ngô để ăn và bớt một ít để góp nuôi thầy giáo. Mỗi
cùng quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn lớp huấn luyện như thế, học một số việc cụ thể,
nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng khắp. thiết thực. Một là gì, hai là gì, rồi ba, bốn, năm là
Của mình có mà không dùng, lại đi mượn của gì? Làm như thế nào? Học mười ngày rồi về, đi
nước ngoài, đó chẳng phải là đầu óc quen ỷ lại hay làm. Họ làm rất tốt. Phong trào Việt Minh ở Cao
sao?” . Người còn dặn, tiếng Việt ta rất phong Bằng hồi đó phát triển rất nhanh. Họ làm khoảng
1
phú, ta phải làm giàu thêm cho tiếng của ta, sáu tháng, hết “tủ”, họ lại về học lần nữa. Tuyên
nhưng không nên vay mượn lu bù để lòe thiên hạ. truyền huấn luyện không nên nói trên trời dưới
Qua những lời chỉ dẫn và phê bình trên cho thấy, đất, nào là khách quan, chủ quan, nào là tích cực,
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến sự trong tiêu cực, không đâu vào đâu cả” .
1
sáng của tiếng Việt, rất nâng niu, trân trọng tiếng Ghi nhớ lời Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn:
nói của dân tộc. “Trước khi nói, phải nghĩ cho chín, phải sắp đặt

Câu chuyện sau đây do Chủ tịch Hồ Chí Minh cẩn thận. Phải nhớ câu tục ngữ: Chó ba quanh
kể: “Ở Tân Trào, lúc đó (1945), mới làm xong cái mới nằm. Người ba năm mới nói” .
2
nhà văn hóa. Hôm khánh thành, có hai đồng chí ____________
____________ 1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.14, tr.160-161.

1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.13, tr.465. 2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.5, tr.346.

145 146